________________
ज्ञानसार
२ मग्नाताष्टकम्
प्रत्याहृत्येंद्रियव्यूहं समाधाय मनो निजम् ।
दधञ्चिन्मात्रविश्रांति मग्न इत्यभिधीयते ।। १ ।। बा०- प्रत्याहत्य क० प्रत्याहरीनई निज निज विषयसंचारथी पाछा वालीनइं । इंद्रियव्यूह क० इंद्रियसमूह प्रति। समाधाय क० विषयांतर संचार रुंधी आत्मद्रव्यनि विषय करीनइं। मनो क० मन । निजं क० पोतानुं । दधत् क० धरतो । चिन्मात्र क० ज्ञानमात्र। तिहां विश्रांति क० वीसामा प्रति। सर्व भाव ज्ञानरूप जे भाव' एहवो होइं ते। मग्न इति क० मग्न इम करी। अभिधीयते क० कहीइं। १
અર્થ ઇંદ્રિયોના સમૂહને પ્રત્યાહારીને એટલે કે પોતપોતાના વિષયરૂપ સંચારથી પાછા વાળીને, પોતાના મનને વિષયાંતર સંચારથી રૂંધીને (રોકીને) અર્થાત્ આત્મદ્રવ્યના વિષયમાં [એકાગ્ર કરીને જ્ઞાનમાત્રમાં વિશ્રાંતિ (સ્થિરતા) ધારણ કરતો આત્મા મગ્ન કહેવાય છે.
જેનો સર્વ ભાવ(એટલે પદાર્થો)ના જ્ઞાનરૂપ મનોભાવ આવો (એટલે કે શ્લોકમાં વર્ણવ્યા પ્રમાણેનો) હોય તે મગ્ન કહેવાય. ૧ (स२पायो : “विषय विरे नन्द्रिय रे, ते ४i प्रत्याहारी २ ।”
- यशोवा' योगष्टिसजाय यस्य ज्ञानसुधासिंधुपरब्रह्मणि मग्नता ।।
विषयांतरसंचारस्तस्य हालाहलोपमः ।। २ ।। बा०- यस्य क० जेहनइं। ज्ञानरूप जे । सुधा क० अमृत । सिंधु क० तेह ज समुद्र एहवो जे। परब्रह्मणि क० प्रपंचरिहत शुद्ध आत्मज्योति तेहनइं विषई । मग्नता छइं । विषयांतर क० ज्ञान टालीनई अनेरा अर्थ, रूप, रसादिक तेहनो । संचार क० जिहां मन दोडवू । तस्य क० तेहनइं । हालाहलोपमः क० जहर सरखो लागई । जिम मालतीनो रातो मधुकर कइंरडई न बइंसई, तिम अंतरंगसुख बाह्य प्रवृत्ति चालई नहीं । २
१. 6, संचार; 9ी अधी प्रतीम संसार । २. 1, 4, 5, 6,7, 11 भावनो । ३. 6 'तेह ज समुद्र,' पाही घामा 'समुद्र'। ४. 1, 2, 4, 5, 7, 9, 11 तिहां । ५. 1, 2, दोडावq, 4, 5, 7 दोडावू
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
