________________
ज्ञानसार
१२०
अतीन्द्रियं परं ब्रह्म विशुद्धानुभवं विना ।
शास्त्रयुक्तिशतेनापि न गम्यं यद् बुधा जगुः ।। ३ ।। बा०- अतींद्रियं क० इंद्रियनइ अगोचर । परं ब्रह्म क० सर्वोपाधिरहित शुद्ध ब्रह्म । विशुद्धानुभवं विना क० विशेष शुद्ध अनुभव पाखइ । शास्त्रयुक्तिशतेनापि शास्त्रनी युक्तिनइ सइगमे पणि । न गम्यं क० गम्य नहि । यत् जे माटि । बुधा क० पंडित । जगुः क० कहता हुआ। ३.
અર્થ : ઇંદ્રિયને અગોચર સર્વોપાધિરહિત શુદ્ધ બ્રહ્મ વિશેષ શુદ્ધ અનુભવ સિવાય શાસ્ત્રની સેંકડો યુક્તિઓ વડે પણ જાણી શકાય તેમ નથી, એવું પંડિતો કહે છે. ૩.
ज्ञायेरन हेतुवादेन पदार्था यद्यतींद्रियाः ।
कालेनैतावता प्राज्ञैः कृतः स्यात् तेषु निश्चयः ।। ४ ।। बा०- ज्ञायेरन् क० करतलामलकनी परिं जांणीइ । हेतुवादेन क० युक्तिशास्त्रइ करीनइ । पदार्थाः क० पदार्थ। यदि क० जो । अतींद्रियाः क० इंद्रियागोचर धर्मास्तिकायादिक तो ! कालेनैतावता क० एटलइ काले । प्राज्ञैः क० पंडिते । कृतः स्यात् क० करिउं होई । तेषु क० अतींद्रिय पदार्थोनें विषे । निश्चयः क० असंदिग्ध अभ्रांत ज्ञान ।
आत्मा पणि अतेंद्रिय पदार्थ छइ । तेहना पर्याय पणि अतेंद्रिय। ते माटि तत्तद्व्यक्ति नियत मोक्षोपायपरिज्ञाननइं अर्थिं सामर्थ्ययोगरूप अनुभवप्रमाण अवश्य मानवू ए भाव । ४.
અર્થ : જો યુક્તિશાસ્ત્ર કરીને ઇંદ્રિયોને અગોચર ધર્માસ્તિકાયાદિક પદાર્થોને હાથમાં રહેલ આંબળાની જેમ જાણી શકાય (તો) આટલા કાળે પંડિતોએ અતીન્દ્રિય પદાર્થોને વિષે અસંદિગ્ધ અને અભ્રાંત નિર્ણય કર્યો હોત.
આત્મા પણ અતીંદ્રિય પદાર્થ છે. તેના પર્યાય પણ અતીન્દ્રિય છે. તે માટે તે તે વ્યક્તિને નિયત મોક્ષના ઉપાયનું પરિજ્ઞાન થવા માટે સામર્થ્યયોગરૂપ અનુભવ પ્રમાણ અવશ્ય માનવું એ ભાવ છે. ૪
१. 6 जे माटि; 3 यस्मात् । २. 2, 9 'कहता' श६ नथी. । ३. 2, 6, 8 पदार्थ; 3 पदार्था । ४. 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11 नो । ५. 2, 4, 5, 6, 11 पंडिते; 3 पंडित । ६. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 11 करिउं होइ; 3 करि होइ। ७. 1, 6, 9 मा मामी ६४रो “आत्मा पणि.... ए भाव" नथी.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org