________________
૨૫૦ સંયોગમાં સુખ નથી પણ સુખનો મિથ્યા આભાસ છે. સ્વભાવ - સુખનો નિર્ણય કરવો તે સમ્યકત્વ છે. નિશ્ચય નયના વિષયભૂત શુદ્ધ આત્માને ભૂલીને જે જીવ વ્યવહાર નયના વિષયભૂત અશુદ્ધતાને જ એકાંત સત્ય કરી માને છે તે જીવ પરદ્રવ્યમાં વિમોહિત છે.
સમ્ય દર્શન શુદ્ધ પરિણતિ છે. શુદ્ધ ઉપયોગ ક્રિયાત્મક છે. અંતર્મુખ થઈને સ્વભાવનો આશ્રય કરવો તે શુદ્ધ ઉપયોગ છે. અને તે જ મુકિતપંથ છે. મોહનો ક્ષય કરવાનો આ એક જ માર્ગ છે. શુદ્ધ દ્રવ્ય - ગુણ - પર્યાયનો નિર્ણય કરીને આત્મામાં એકાગ્ર થવું.
શબ્દ બ્રહ્મ એ જિન વાણીનો પર્યાય છે. જે વાણી બ્રહ્મા એટલે કેવળજ્ઞાન અને જ્ઞાનમય આત્માનો બોધ કરાવે તે શબ્દ બહા છે. એ દષ્ટિએ નમસ્કાર મંત્ર શબ્દ બ્રહ્મ છે. કેમ કે તે શુદ્ધ આત્માના બોધક પદો છે. તે પદોનું રટણ કરવાથી નિજ શુદ્ધાત્માનો અપરોક્ષ બોધ થાય છે. શુદ્ધ ઉપયોગ તે ધર્મ છે. આત્મા સ્વયં ધર્મરૂપ છે. તેની સિદ્ધિ આંતર દષ્ટિ વડે મોહનો નાશ કરવાથી થાય છે.'
ચૈતન્યમાં વિષયાતીત સુખ ભર્યું છે. તેની તરફ દૃષ્ટિ કરાવનાર મંત્ર તે નમસ્કાર મંત્ર છે.
એક પણ પદ જે શુદ્ધાત્માનો બોધ અને પરિણતિ કરાવે તે ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાન છે. બીજા ઘણાથી સયું. પરથી ભિન્ન અને રાગથી ભિન્ન આત્માને વેદવો તે ધર્મ છે. “ઉત્પાદ વ્યય ધ્રૌવ્ય યુકત સત્ ત્રણ સ્વરૂપે વસ્તુનું અસ્તિત્વ તેને જ “સત્' અથવા સત્તા કહેવાય છે. વસ્તુ પોતે જ ત્રિધર્માત્મક છે. તેનું કાયમ ટકવાપણું કે ઉત્પાદ વ્યય થવા પણું પોતા વડે જ છે પણ બીજાથી નહિ. સતુ અર્થરૂપ શબ્દરૂપ અને જ્ઞાનરૂપ એમ ત્રિતય સત્તાને ધારણ કરે છે.
સાંચું શરણ જ્ઞાનાનંદમય આત્માનું - આત્મ સ્વરૂપનું છે. ભગવાનને જોવા માટે ભગવાનના જ્ઞાનમય આત્માને જોવો. એ રીતે ભગવાનનું નિત્ય દર્શન કરનારને પોતાના જ્ઞાનમય આત્માનું દર્શન સહજ બને છે.
જ્ઞાનાનંદની સુવાસ બાહ્ય પ્રવૃત્તિ રૂપ સીકા વડે નહિ પણ ભાવ શ્રુતના અભ્યાસ વડે અનુભવાય છે. આત્મ દ્રવ્યની સર્વોત્કૃષ્ટતાનું ભાન તે ઉત્કૃષ્ટ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
