________________
મંડળ (અંધકાર) હોય છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ કે પદાર્થ એક સ્થળે સ્થિર હોય, ત્યારે તેના શરીરમાંથી આ બંનેના પરમાણુઓ સતત ખરતા રહે છે અને એની પ્રતિકૃતિ જેવી જ તેજ-છાયાસી આકૃતિ વાતાવરણમાં પેદા કરે છે. માટે જ એ વ્યક્તિ કે વસ્તુ ત્યાંથી ખસી ગયા પછી લગભગ અડધો કલાક સુધી એની તેજ-છાયા ત્યાં વાતાવરણમાં સચવાઈ રહે છે ને કિર્તિયોન ફોટોગ્રાફીની મદદથી એના ફોટોગ્રાફ્સ પણ લઈ શકાય છે.
રંગ અને ધ્વનિ : જૈન દર્શન મુજબ રંગ અને ધ્વનિ પ્રકાશનાં જ રૂપાંતર છે. પ્રકાશની અમુક તરંગ-લંબાઈ (Wave-length) ને રંગ છે. તો એની બીજી કોઈ તરંગ-લંબાઈ એ ધ્વનિ છે. માટે જ ધ્વનિને જોઈ શકાય એ રંગને સાંભળી શકાય એવું પણ બને! અને જૈન-દર્શન તો કહે જ કે આપણી બધી ઇન્દ્રિયો એકબીજાનું કામ કરી શકે. જો તેમને તે માટે કેળવવામાં આવે તો, કારણ દરેક ઇન્દ્રિયનો વિષય (વર્ણ શબ્દ, સ્વાદ ગંધ ધ્વનિ અને સ્પર્શ) કદાચ એકબીજાના પર્યાય જ હોવા જોઈએ. આધુનિક તબીબી વિજ્ઞાન કહે છે કે ધ્વનિ ગ્રહણ કરવામાં કાનથીય વિશેષ ભૂમિકા છે દાઢની. પરંતુ જૈન-દર્શન એના બધા જ આગમો સહિત એક વિશ્વ-જ્ઞાનકોષ છે. encyclopedia છે, જેમાં શરીર-વિજ્ઞાન, મનોવિજ્ઞાન, આરોગ્ય અને ચિકિત્સા વિજ્ઞાન, પદાર્થશાસ્ત્ર, રસાયણશાસ્ત્ર, ગણિતશાસ્ત્ર, ભૂગોળ અને ખગોળશાસ્ત્ર, જ્યોતિષશાસ્ત્ર, સંગીત અને નૃત્યશાસ્ત્ર કહો કે વિજ્ઞાન, કલા અને સાહિત્યના તમામ જ્ઞાન શાખાઓનું સંપૂર્ણ વિવરણ છે. માત્ર એક જીવન નહિ, અનેક જીવનની અતિ વિકટ અને દુષ્કર સાધના દ્વારા કેવળજ્ઞાન પામી, માત્ર આત્મકલ્યાણ નહિ, વિશ્વનાં કલ્યાણ અર્થે આ સર્વ જ્ઞાનનું રહસ્ય જન-સામાન્ય અને જીવ-સામાન્ય માટે વારસારૂપે મૂકી જનાર એ સર્વજ્ઞોને વંદન!
જ્ઞાનધારા
Jain Education International
૧૫૭
For Private & Personal Use Only
જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર-૨
www.jainelibrary.org
