________________
શિવ સમેલન !
૧૬૭
તે પ્રશ્ન પૂછી શકે અને તેના જવાબ મહેાકવિઓ, અથવા સલા પતિજી આપે.
સભાપતિજીએ ઊભા થઈ ને પ્રેક્ષકા સામે જોઇને કહ્યુંઃ ‘ સજ્જના, હવે પ્રશ્નગાષ્ઠિ શરૂ થાય છે. આપે આ કવિ સંમેલનમાં જે જે કાવ્યે સાંભળ્યાં, તે કાવ્યે અંગે અથવા સંગીત, નૃત્ય, શુંગાર, કામ, પ્રેમ આદિ વિષયાનાં શાસ્ત્રો અગે જે કઈ પ્રશ્ન પૂછવા હોય તે ખુશીથી પૂછી શકી છે.’
પ્રેક્ષકગૃહમાંથી એક ચાલીસેક વર્ષોંના નાગરિક ઊભા થયેા અને એયેા: ‘ મહાકવિ છુન્નરદેવનું કાવ્ય સાંભળ્યા પછી મારા હૈયામાં એક પ્રશ્ન અણુઉકેલ રહ્યો છે. કવિશ્રીએ વિરહની વ્યથા પેાતાના ભવ્ય કાવ્યમાં દર્શાવી અને મિલનની આતુરતાનુ પણ દન કરાવ્યુ, પરંતુ એ એમાં મહત્તા કાની ? મિલનની કે વિરહની ?'
C
આછા હાસ્ય સહિત મહાવિ ધુન્નર ઊભા થયા અને સભાપતિની આજ્ઞા માગીને ખેલ્યા : ભાઈ, આપના પ્રશ્ન માને છે. વિર એક વ્યથા છે. પરંતુ એ વ્યથા પાછળ પ્રિયની સ્મૃતિ રમતી હોય છે, જ્યારે મિલનમાં વિરહની વસમી પળેાની વિદાય હોવા છતાં એમાં ચિર તૃપ્તિના અભાવ હોય છે. એથી જ કવિઓએ ચિરતૃપ્તિની ઝ ંખના સમા વિરહને વિશેષ મહત્ત્વ આપ્યું છે. જો વિરહ ન હોય તે। મિલનની તૃપ્તિના અનુભવ ને મળે ? એટલે રસશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ મહત્તા વિરહની છે. કારણ કે વિરહ એ એક પ્રકારને ત્યાગ છે, તપ છે. અગ્નિને પચાવવાનું અમૃત છે અને પેાતાના પ્રિયમાં સદા તન્મય રહી શકાય એવા યેાગ પણ છે.'
કવિને ઉત્તર સાંભળીને સહુએ હ ધ્વનિ કર્યાં જે માણસે પ્રશ્ન ર્યું હતેા તેણે પણ હર્ષોંનાદ કર્યો.
ત્યાર પછી એ વાર પ્રશ્નો કવિ મ`ડળમાંથી પૂછાયા અને એના ઉત્તર એવા આપ્યા કે સહુને સાષ થયા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
