________________
ધીરે ધીરે એ ગંધ એમના નાકને સહ્ય બની ગઈ. ત્યાં વળી કેટલાક દિવસ સહુને સુમંગલાના હાથમાંથી બચવા, આખો દિવસ ગુપ્ત આવાસમાં જ ભરાઈ રહેવું પડ્યું.
ગરમીના દિવસો હતા, પીવાનું પાણી જલદી ખૂટી ગયું. સહુના કંઠ તૃષાથી શોષાવા લાગ્યા. કેટલાક તો પાગલ જેવા બની પેલા ગંધાતા ખાડાઓ તરફ ગયા. સૂર્યના તાપથી એ પાણી ધખધખી ગયું હતું ને વરાળો કાઢતું હતું. સહુએ ભાન ભૂલીને થોડું થોડું પીધું ને કંઠને ભિજાવ્યો. પણ આ શું ? ભાન ભૂલીને પીનારાંઓ એ પાણી પીને વિશેષ ભાન ભૂલ્યાં હતાં. છતાં મગજમાં ખુમારી ને દેહમાં તનમનાટ આવ્યાં હતાં.
આ નવી ખુમારી કેવી ? મગજમાં નવો પ્રકાશ ક્યાંથી ? દુઃખ, દીનતા, દરિદ્રતા જાણે એ પાણીના થોડા આચમનમાત્રથી દૂર થઈ ગયાં. આ મસ્તી ! આ બેપરવાઈ ! અરે, દેવી સુમંગલા તો શું, કુમાર વૃષભધ્વજની બીક પણ હવે તેમને રહી નહીં. શરીરમાં જાણે નવું જોમ આવી ગયું.
અરે, આ તો મધુ કરતાંય મદભર્યું ! અરે પીઓ, નાચો, હસો ! હસવાનું કારણ નથી છતાં હસું હસું થઈ જવાય છે. નયનનર્તન કરવાનું કોઈ કારણ નથી, તોય ડોળા ચકરવકર થાય છે. નાચવાનું દિલ નથી, તોય પગ થનગની રહ્યા છે. સ્વપ્નમાં આવતી સ્વપ્નપરીઓ જેવી બધી સ્ત્રીઓ દેખાવા લાગી; સ્ત્રીઓને પુરુષો રૂપાળા દેવતા જેવા દેખાવા લાગ્યા.
સ્ત્રી ને પુરુષો દોડી એકબીજાંને ભેટી પડ્યાં : વાહ, આવી મજા આજ સુધીનાં આલિંગનોમાં જાણી નહોતી ! અને આ વનફળ જેવાં સુઘટિત અંગો ! અમરફળના ભક્ષણ કરતાં આ સ્ત્રી-ફળના સ્પર્શમાત્રમાં કેટલો પરમ સ્વાદ ! ભૂલ્યા, આજ સુધી માનવોદ્ધારને નામે આપણે ખોટા માર્ગ પર ચાલ્યા. ખરેખર, દીવા જેવી વાત આપણે ભૂલ્યાં ! આજ સુધી બાળકોના દુગ્ધપાન માટે જ જેની હસ્તી સ્વીકારી હતી, એ વક્ષસ્થળ તો એક મોહક વસ્તુ બની બેઠી.
ભારે અગમનિગમનું જ્ઞાન એમને સાંપડી ગયું. અને આ જ્ઞાન પ્રાપ્ત પણ કેવી રીતે થયું ? પેલા ખાડાના જળમાંથી ! કોઈ દૈવી કૂપ ! અરે, માનવો ! દેવીકૃપાનો એ કૂપ છે. વનમેવા ને વનફળની એને ભેટ આપો. એને કાજે જ યજ્ઞ કરો. આકાશના દેવ ઇંદ્રનું જ એ પેય. આપણને અભિનવ ખાદ્ય તો મળ્યું હતું, હવે અભિનવ પેય પણ મળ્યું.
અને એ પછી સ્ત્રી-પુરુષના સહચારનું અમૃતતુલ્ય સુખ સહુને મળવા
પ્રગતિ ને પ્રત્યાઘાતો * ૭૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org