________________
“હે દેવ, સુનંદાનો ઉદ્ધાર કરો ! અમારો સ્વીકાર કરો !” “સુનંદાનો ઉદ્ધાર કેમ થાય ? “એને સાથી આપો.”
“એનો સાથી તો મૃત્યુ પામ્યો. નવો સાથી શી રીતે મળે ? અમારા સંસારમાં કોઈને સાથીની જરૂર નથી.”
તો દેવ, અમારે હતાશ હૈયે પુનઃ અમારા પ્રદેશમાં પાછા ફરવું પડશે? સુનંદા દુઃખી હોય અને સરયૂના કુળમાં ન વસી શકીએ. કોઈ માર્ગ નથી?”
કોઈ...માર્ગ...નથી... મહાનુભાવો !” શબ્દો જાણે અંતરવેદનાથી ભર્યા હતા. નાભિદેવ ઘડીભર નિરાશાના સમુદ્રમાં ડૂબી ગયા.
ઉલ્લાસનાં પંખીની જેમ કળા કરતી સુનંદાનાં નેત્રોમાંથી ફરી અશ્રુ ટપકતાં હતાં.
યુગલિકો વિનવી રહ્યાં :
“હે કુળોના સ્વામી ! શાપ આપો અને અમને અભાગિયાંને હાડપિંજર બનાવી મૂકો ! ઇંદ્રપુત્રીનાં અશ્રુ અમારાથી જોઈ શકાતાં નથી.”
નાભિદેવ આ દૃશ્ય જોઈ ન શક્યા. તેમણે આટલી પામરતા પૃથ્વી પર ભાળી નહોતી. એમણે કુમાર વૃષભધ્વજનું સ્મરણ કર્યું. સ્મરણની સાથે જ, ચંપાનાં ઝુંડ વચ્ચેથી, ચંપકવર્ગો કુમાર મદભર્યા હાથીની ચાલે ચાલ્યો આવતો દેખાયો.
“જય હો વૃષભધ્વજનો !” જૂથે કુમારના આગમનને વધારી લીધું.
જય હો સ્વામીનો, સખાનો !” કોઈ ગિરિકોકિલાનો આછો ટહુકાર સંભળાયો. બહાવરી સુનંદા રડવાનું ભૂલીને આવતા કુમારને નીરખી રહી હતી. અરે, આંખના પટ પર રહેલાં અશ્રુ પ્રિયદર્શનમાં કેવાં વિઘ્ન કરે છે ! એણે આંખને હસ્તકમળથી વારંવાર લૂછીને રક્તકમળ કરી દીધી.
“નાભિનંદન !" પિતાજી !” કુમારે પિતાને પ્રણામ કરી આસન સ્વીકાર્યું.
“આ સુનંદા સાથીવિહોણી છે. એને સાથી જોઈએ છે. સાથી કેવી રીતે મળે ? આપણા સંસારમાં તો સ્ત્રી ને પુરુષ સાથે જન્મે છે ને સાથે મરે છે. આ યુગલિકોનું દુઃખ મારાથી જોઈ શકાતું નથી. એ દુઃખનિવારણનો કોઈ માર્ગ ?”
કુમાર ક્ષણભર શાન્ત રહ્યા. એમનાં નેત્રોમાં કરુણાનાં કુંકુમ છંટાતાં દેખાયાં. એ દૃષ્ટિ સાથે ક્રુષ્ટિ મળતાં નિરાશ યુગલિકો જાણે ફરી આશાવંત
સુનંદાએ નીરખેલી અયોધ્યા જ ૪૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org