________________
યત્ન કર્યો. થોડીએક ભૂમિને ઉર્વરા બનાવી થોડાંઘણાં બીજ અમે વાવ્યાં છે. તું એમાંથી માનવફૂલડાં પ્રફુલ્લાવ ! ભૂપૃષ્ઠ પર છેલ્લા સમયથી થઈ રહેલાં મહાન પરિવર્તનની સમીક્ષા કરી ભયભીત માનવકુળોને એમાંથી મુક્ત કર ! તું સૌનો રાહગીર થા, માર્ગદર્શક બન '
કુમાર વૃષભધ્વજ હાથીએ ચડ્યા, ને વગડાની વાટો વીંધવા લાગ્યા, પશુજીવન ગુજારનાર, અંધારી ગુફાઓમાં પડ્યા રહેનાર સદા ભય ને બીકથી થરથરતા માનવોને એમણે નવો પ્રકાશ આપવા માંડ્યો.
અંધારી ખીણો, ઊંડી વનરાજિઓ ને બિહામણી ગિરિકંદરાઓમાંથી માનવીઓ બહાર આવવા માંડ્યાં. કેટલાક પ્રકાશથી ડરતા – સૂર્યને આટલા પૂર્ણ પ્રકાશથી સળગતો એમણે વનરાજિઓમાં કદી જોયો નહોતો. ચંદ્રને આવી સુધા વરસાવતો એમણે કહ્યો નહોતો.
જંગલો છોડીને બહાર આવેલાં માનવીઓમાં એક નવી મૂંઝવણ ઊભી થઈ ગઈ. પ્રકૃતિએ જ એમને સાથી આપી દીધો હતો. તેઓ બંને એકલવાયાં નિર્માયાં હતાં. બસ, એનાથી તેઓ સંતુષ્ટ હતાં. એમની સીમાના એ સ્વતંત્ર સ્વામી હતા. તેઓ શા માટે અન્ય માનવીઓમાં ભળે ? એક નિર્દઢ વાઘ શા માટે વગર કારણે પોતાના પ્રદેશમાં બીજા વાઘને વિહરવા દે? આજના શ્વાનની જેમ સ્વપ્રદેશના ઝઘડા જાગ્યા – માનવના મૂળમાં પશુતત્ત્વ તો હતું જ ને !
કુમાર વૃષભધ્વજની ઉપસ્થિતિમાં સહુ શાન્ત દેખાતાં છતાં ઝીણી આંખે. વરુની ખૂની નજરે એકબીજાને નિહાળી રહેતાં. કુમારની અનુપસ્થિતિમાં ફરીથી તેમની વેરતૃષા જાગ્રત થઈ જતી; એકબીજાં દાંતથી દાંત; વાળથી વાળ, ને મુષ્ટિથી મુષ્ટિએ લડવા લાગી જતાં.
ખૂનખાર જંગ જામતા, ને જોતજોતામાં કેટલાય ત્યાં ઢળી પડતા.
કુમારને કાને આ સમાચાર પહોંચતા ત્યારે તેઓ અત્યંત દુઃખી થતા. એમનાં નેત્રોમાં કરુણાની વાદળીઓ ઊમટી આવતી. સામાન્ય માનવી હતાશાને વરી લે, એવું આ પુનર્રચનાનું કાર્ય હતું. પણ વૃષભધ્વજ એવા નહોતા. તેઓ પરિશ્રમથી થાકીને, પરાજયથી કંટાળીને નવરચનાનું આ કાર્ય મૂકી દે એવા ન હતા. આ તો એમનું જીવનકર્તવ્ય હતું. કર્તવ્યને ખાતર જીવતો માણસ કર્તવ્યને કેમ મૂકી શકે કે ફરજને કેમ ચૂકી શકે ?
એ જ કર્તવ્યપાલનના અર્થે વન-જંગલો ને રણસ્થળીમાં ઘૂમી રહેલ ૩૬ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org