________________
જય હો સ્વામી વિમળવાહનનો !” યુગલિકોએ ગજરાજની પાછળ પ્રયાણ કર્યું. અને આ સવારી જેમ જેમ આગળ વધતી ગઈ તેમ તેમ જંગલોના છૂટા છૂટા ભાગોમાંથી નીકળીને અનેક યુગલિકો સરયૂતીરે કુળમાં વસવા આવવા લાગ્યાં. - સરયૂના સુંદર શાંત તીર પર આ કુળ વસતાં હતાં. જરૂર જેટલું સહુને મળી રહેતું. ખાન, પાન ને વિહાર સિવાય તેઓને બીજું કોઈ કામ નહોતું. જંગલના શત્રુઓથી તેઓ સદાને માટે કલહમુક્ત થયા હતા. સુંદર સ્વચ્છ ભૂમિ પર ફરવાનું હતું. મિષ્ટ ફળો આરોગવાનાં હતાં. અમૃત જેવાં દૂધ પીવાનાં હતાં. પણ બાહ્ય સંગ્રામથી નિવૃત્ત થનાર આ યુગલિકોની નવરાશે ને નિશ્ચિતતાએ આતરસંગ્રામ નોતરી લીધો.
કઈ ધેનુનું દૂધ વધુ મિષ્ટ, ક્યા વૃક્ષનાં ફળ અતિ સ્વાદિષ્ટ, કઈ ધરા અતિ સમતલ - આવી આવી ચર્ચાઓએ એકબીજામાં હરીફાઈ પેદા કરવા માંડી. એકબીજાની ધેનુ, વૃક્ષ કે ધરાની ચોરી થવા માંડી. જરૂરથી વધુ સંગ્રહ થવા માંડ્યો. જે નેત્રોમાં સદા નિખાલસતા વસતી હતી, ત્યાં હવે ઈર્ષાનાં મેઘધનુ ચમકવા લાગ્યાં. બે હાંડલાં એકઠાં થયેલાં અથડાય, તો આ તો મન, બુદ્ધિ ને કલ્પનાનાં આગાર માનવી !
કુળ તૂટવા લાગ્યાં. બધાં કુળ છોડીને જંગલમાં ચાલ્યાં જઈ છૂટાં રહેવા લાગ્યાં. જંગલોની જૂની લોહીતરસી લડતો, એકમેકનાં પશુ, વૃક્ષ ને બચ્ચાં કાચાં ખાઈ જવાનું એમનું વીરત ફરી ઊછળી આવ્યું, હાડકાંનાં અસ્ત્ર, ખોપરીનાં પાત્ર ને ગાળોના મંત્રથી તેઓએ જુદ્ધ જમાવ્યું.
કુળકર વિમળવાહનને આ વાતની જાણ થઈ. તેઓ તરત હાથીએ ચડીને ત્યાં આવ્યા. એમણે તૂટતાં ને નાસતાં કુળોને એકઠાં કર્યા, ને એમને પોતાનું શાસન આપ્યું; કોઈ પણ અન્યાયનો નિકાલ બે પક્ષ કરે, તેના કરતાં તટસ્થ ત્રીજો પક્ષ કરે – એ વાતનું રહસ્ય સમજાવ્યું.
સહુએ આ વાત માન્ય કરી. પછી તો કંઈ ઝઘડો થાય કે બધા કુળકર વિમળવાહન પાસે જતા. વિમળવાહને ‘હાકાર' નીતિને પોતાનો શાસનદંડ બનાવી. એ ગુનેગારને કહેતા : “રે, આ કામ તે અયોગ્ય કર્યું !” ને પેલો શરમથી મરવા જેવો થઈ જતો.
‘હાકારની આ શાસનનીતિએ યુગલિકોમાં પુનઃ શાન્તિ સ્થાપના કરી. ભોળા જીવો માટે આ ‘હાકાર' ખડગના ઘા કરતાં પણ વસમો નીવડ્યો. ૩૦ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org