________________
ભય ને ભય ! ભયનો અનંત સૂત્રપાશ એમને વીંટળાઈ વળ્યો હતો.
પણ જિજીવિષા એમણે છોડી નહોતી. જિજ્ઞાસા એમની પાસે હતી. ફરીથી ટોળે વળીને તેઓ પેલા ડાહ્યા વિચારક પાસે ગયાં.
ભલા, આ અનિષ્ટ ને આ આપત્તિ પેલા વાદળની પાછળ વસનારા દેવતાઓ જ મોકલે છે ?”
“હા ! પૂજારીના ચહેરા પર જ્ઞાનનો ગર્વ હતો. “અમને એમનાં નામ કહેશો ?”
“એમનાં નામ અનેક છે. આ જે પવન વાય છે, એના ઉપરી દેવનું નામ મરુત છે; ને આ પાણીના દેવનું નામ વરુણ છે. જંગલોને બાળનાર દેવનું નામ અગ્નિ છે, ને પૃથ્વી ને આકાશ પર સામ્રાજ્ય ભોગવનાર દેવનું નામ ઇંદ્ર છે. ઇંદ્ર તો દેવોનો પણ દેવ છે.”
એ દેવોના દેવ કેવા હશે વારુ !” “એક સહસ તો એમને આંખો છે !” આશ્ચર્યોદ્ગાર કાઢનાર પોતાની બે આંખો પર હાથ ફેરવતા હતા. પૂરી એક સહસ્ત્ર ?” અગમ્યતાએ સૌને આકર્ષ્યા !
“પૂરી એક સહસ્ત્ર – એક ઓછી કે એક વત્તી નહીં !” કહેનારને પોતાના જ્ઞાનનો ગર્વ થયો. એની કલ્પના વિસ્તરી : “અને શ્રોતાજનો, અનંતરૂપ, આનંદનિધિ એ દેવોનું વર્ણન તમારી કલ્પનાને ગમ્ય નથી. પાતાળ એમનું ચરણ છે. બ્રહ્મલોક એમનું મસ્તક છે. અપરલોક એમના અવયવ છે. સૂર્ય જેનું નેત્ર, ભયંકર કાલુ જેનું ભૂભંગ, સ્નિગ્ધ ઘનમાલા જેના કેશકલાપ, અશ્વિનીકુમાર જેની ધ્રાણેન્દ્રિય, અહોરાત્ર જેના નિમેષોન્મેષ, દશે દિશાઓ જેનાં કાન, પવન જેનો શ્વાસોચ્છવાસ, અને અગમ્ય જેની વાણી છે,
એ દેવતાના દિક્ષાલો ભુજદંડ છે, અગ્નિ એનું મુખ છે, અને વરુણ એની જિહ્વા છે. કલ્પનાતીત, ભક્તો, અગોચર - અગમ્ય !”
શ્રોતાઓનાં મોં ફાટ્યાં રહ્યાં હતાં. જે સમજાયું કે સુંદર, ન સમજાયું તે ભવ્ય ! તેઓની બુદ્ધિએ આ કંઈ ગમ્ય કર્યું નહોતું, પણ તેમણે પુરુષપ્રમાણથી વચનપ્રામાણ્ય સ્વીકારી લીધું. શ્રદ્ધાનો જન્મ થયો. શ્રદ્ધા મહાન લેખાઈ. જે અગમ્ય હોય એ ભલા બુદ્ધિગમ્ય કેમ બને ?
એ દેવાધિદેવ કેવી રીતે ખુશ થાય ?” ' યજ્ઞથી. ભોગથી, નૈવેદ્યથી, સદા સર્વત્ર એની પ્રાર્થનાથી.” ૧૪ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org