________________
“અરે, જ્યાં પૃથ્વીનાથ ત્યાં અમે ! જેવી એમની ગતિ તેવી અમારી હો !” ત્યાં એકત્ર થયેલા રાજાઓના અગ્રેસર કચ્છ તથા મહાકચ્છ ઉચ્ચ સ્વરે જાહેર કર્યું ને તેઓએ પ્રભુની પાછળ પાછળ ચાલવા માંડ્યું, ડગલે ડગલું દબાવવા માંડ્યું.
ભરતદેવ એકદમ વચ્ચે આવ્યા ને તેમને રોકતાં જણાવ્યું : “પ્રભુનો રાહ ન્યારો છે; એમનું સામર્થ્ય ન્યારું છે. તેઓ તેમનું કર્તવ્ય વિચારે, તમે તમારું કર્તવ્ય વિચારો. એ માર્ગ કઠિન છે. એમના માર્ગે જવાનું બંધ રાખી તમારા કુળોની રક્ષા કરો.”
“ભલે પ્રભુનો રાહ ન્યારો હોય, પણ પ્રભુ અમારા છે. આજનો અમારો વિકાસ પ્રભુને આભારી છે. પશુતામાંથી માનવતા સર્જનારને અમે જીવનમાં કે મૃત્યુમાં કેમ છોડી શકીએ ?”
“ફરીથી કહું છું, સાહસ ન કરો.” ભારતદેવે જરા લાલ આંખ કરીને કહ્યું. “તમારે તમારી ફરજનું ભાન રાખવું ઘટે, કર્તવ્યભ્રષ્ટતા પણ એક મહાઅપરાધ છે. એક વાર રાજ તજ્યા પછી પાછું નહીં સ્વીકારાય. વમન કરેલું ફરી કેમ જમાશે ?”
ફરજનું ભાન છે, એટલે જ ભરતદેવ ! પ્રાસાદોમાં પડ્યા રહીને મોજ માણવી નથી. જેવી પૃથ્વીનાથની ગતિ તેવી અમારી ગતિ !” ને થોડે દૂર ગયેલા પૃથ્વીનાથને ચાર હજાર રાજાઓ પહોંચી વળ્યા.
નક્ષત્રગણોથી શોભતો નક્ષત્રનાથ ચંદ્ર ક્ષિતિજ પરથી ધીરે ધીરે ચાલ્યો જાય એમ પ્રભુ અયોધ્યાવાસીઓની દૃષ્ટિમાંથી ધીરે ધીરે અદશ્ય થઈ ગયા.
કેટલીક રાતો અને કેટલાય દિવસો સુધી અયોધ્યાવાસીઓની આંખો અશ્રુભરી રહી.
વિશ્વતોમુખ ૨૭૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
