________________
મારા દેહ પર વાપરવું જોઈએ. તીરને વધુમાં વધુ દૂર ફેંકવા માટે ધનુષ્યને આપણે કેટલું ખેંચીએ છીએ ! કેટલીક વાર તો એમ જ લાગે છે કે હમણાં તૂટ્યું કે તૂટશે. મારા દેહરૂપી ધનુષ્યને મારે એ રીતે ખેંચવું પડશે, ને તો જ મારું તીર સરળતાથી લક્ષ્યને વેધશે.” ને આટલું બોલતાં બોલતાં પૃથ્વીનાથે પોતાની એક મુષ્ટિથી દાઢી અને મૂછના વાળના ગુચ્છાને ચૂંટી કાઢયો.
બીજી મુષ્ટિ બિડાઈ ને મસ્તકના વાળનો એક ગુચ્છો ચૂંટાયો. ત્રીજી મુષ્ટિ બિડાઈ ને મસ્તકના વાળનો બીજો ગુચ્છો ચૂંટાયો
બધે હાહાકાર વર્તી ગયો, અરે ! પૃથ્વીનાથ આ શું કરે છે ? યોદ્ધાઓની આંખો આ દશ્ય જોતાં થાકી ગઈ. અરે, પોતાના હાથે પોતાના દેહ પર આ જુલમ ! '
કરુણાભારમાં સ્ત્રીઓએ આંખો મીંચી. બાળકો રડવા લાગ્યાં.
ચોથી મુષ્ટિ બિડાઈ ને ત્રીજો ગુચ્છો નીકળી આવ્યો, એ સાથે અત્યાર સુધી પૈર્ય ધારણ કરી રહેલાં દેવી સુમંગલા રડતાં રડતાં આગળ દોડી આવ્યાં; અડધે આવતાં મૂર્છા પામી ભૂમિ પર પડી ગયાં, મૂર્છા વળતાં કરુણ આક્રંદ કરવા લાગ્યાં :
“અરે નાથ ! જેઓ તમને જોઈને જીવતાં હોય, એનું જીવતર ભારે ન બનાવો ! ભલે એમને તમે તજીને જાઓ, પણ અમારા હૈયાને ભાંગીને ન જાઓ ! તમે અમને સહેલાઈથી છોડી શકશો, પણ અમે તમને તજવાને અશક્ત છીએ. અશક્તો પર સશક્તોએ દયા કરવી ઘટે. અમારા જીવતરને ખારું ન બનાવો. પ્રભુ, હવે પાંચમી મુષ્ટિ ઉઠાવશો તો આ પ્રાણ અહીં જ વિરામ પામશે.”
પૃથ્વીનાથે પાંચમી મુષ્ટિ પાછી ફેરવી. એમની આંખોમાં એની એ જ શાન્ત જ્યોત પ્રકાશિત હતી. સૌંદર્યના મહાન ભૂષણસમી એકમાત્ર કેશવલ્લરી પવનની સાથે ગેલ કરવા લાગી.
“ભાઈઓ, હવે હું મૌન ધારણ કરું છું, ને તમારી વિદાય યાચું છું. મને શાંતિથી જવા દેજો. મારી પાછળ કોઈ આવશો મા !”
ને પ્રભુએ કદમ ઉઠાવ્યા. માતા મરુદેવા ને સુમંગલા મૂચ્છ પામ્યાં. બીજાં ચોધાર આંસુએ રડવા લાગ્યાં. વાતાવરણ કરુણાભારથી મર્મવેધક બન્યું. પણ પ્રભુ સ્વસ્થ હતા, મંદ પણ સ્થિર ડગે આગળ વધતા હતા. ૨૭૬ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org