________________
હોય એવી વ્યાખ્યા સહુ સ્વીકારતું હતું : એટલે લેવું ને દેવું : એ એક ભારે મૂંઝવણભર્યું કાર્ય હતું.
સૂર્ય ઊગતાંની સાથે પૃથ્વીનાથ રાજપ્રાસાદના ગવાક્ષમાં આવીને બેસતા. હજારો પુરજનો નીચે એકત્ર થઈ તેમના મુખચંદ્રને નિહાળીને બેસી રહેતા. કેટલાક ભારે આકાંક્ષા સાથે ઘેરથી નીકળીને અહીં આવ્યા, પણ અહીં આવીને તો બધું ભુલાઈ ગયું. કેટલાક મન સબળ કરીને માગણી કરતા : “પ્રભુ, આપના ઉપાના આપો.’
-
પ્રભુ હસતા, ને ઉપાન આપી દેતાં; પણ લેનાર બે ક્ષણમાં પલટાઈ જતો; યાચક મટીને પૂજારી બની જતો. અરે, જેને સંસારના કલ્યાણકામી પૃથ્વીનાથે પહેર્યાં, એ ઉપાન મારાથી કેમ પહેરાય ? જેની ચરણરજ માટે હજાર જણા ઇચ્છુક હોય, એ ચરણરક્ષકને તો માથે ચઢાવાય. પેલો ઉપાન માથે મૂકીને નાચતો નાચતો ચાલ્યો જતો, ને પોતાના કુળમાં જઈને લોકોને આમંત્રતો ને કહેતો.
“હવે પ્રભુનાં દર્શન થાય કે ન થાય, પણ આ એમની સ્મૃતિ આપણને હંમેશાં દર્શનસુખ આપશે.”
કોઈ ગોમય લાવતું, કોઈ ગંગાજળ લાવતું, સ્થાન સ્વચ્છ કરીને ત્યાં ઉપાન પધરાવતા. ધૂપ કરતા, દીપ કરતા, નૈવેદ્ય ધરતા. પોતાને જે પ્રિય હોય તે પુષ્પ, કુમકુમ, કેસર, કસ્તુરી સહુ ઉપાનને ચઢાવતા.
એકે હિંમત કરીને પ્રભુનું ધનુષ્ય માગ્યું. આજ તો માગ્યું મળવાનું હતું. અષ્ટાપદ-વિજયી એ ધનુષ્ય હતું. માગનારે માગી તો લીધું; પણ એમને થયું કે જેણે સર્વ જીવો તરફ પ્રેમ કેળવ્યો એના શસ્ત્રથી દ્વેષ કેમ કેળવાય ?
એ ધનુષ્ય એની પૂજાની સામગ્રી બની ગયું.
કોઈ શંખ લઈ ગયું, કોઈ શિરસ્ત્રાણ, કોઈએ એમના ગળાની મુક્તામાળા માગી, કોઈએ મુદ્રિકા માગી, કોઈએ અંબર માગ્યું પણ લઈને જનારાઓએ સ્વાર્થના સાધન નહિ, પણ એને પૂજનીય બનાવી દીધાં.
પ્રેમના પ્રકાર વિચિત્ર હોય છે.
ચાર સહસ્ર રાજાઓ પ્રભુ પાસે શસ્ત્ર, ભૂમિ ને ગૌઅશ્વ યાચવા આવ્યા. પણ તેઓ પ્રભુની મુદ્રા જોઈ માગવાનું ભૂલી ગયા ને વિચારવા લાગ્યા. “અરે, પ્રભુ જેને છાંડવા બેઠા છે એને, આપણે કરેલી વસ્તુનો સ્વીકાર આપણને ન શોભે.” તેઓ કહેવા લાગ્યા :
૨૬૨ * ભગવાન ઋષભદેવમ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org