________________
કામમાં દોરી તરીકે વપરાઈ જાય. માતા સુનંદાના મૃત્યુ પછી પિતાજી ઉદાસીન બની ગયા છે. તેં જોયું ને ? “નમો અરિહંતાણં” જે સદા રણમંત્ર રહ્યો છે, એનો તેમણે કેવો અર્થ કર્યો ? પિતાજીની આ ઉદારતાથી કેટલાય રાજાઓ સ્વતંત્ર બનતા ચાલ્યા છે. સ્વતંત્રતા ને સ્વચ્છંદતા હંમેશાં પાડોશી હોય છે. કેટલાય શક્તિવંતો રાજા બનવાને તૈયાર થયા છે. એક સૂર્યને અનેક કિરણ હોય–એનો વાંધો નહીં : પણ પ્રત્યેક કિરણ સૂર્ય થવા મથે, એ ન ચાલે ! પિતાજીના શાસનથી પૃથ્વી કેટલી સુખી થઈ ! એ શાસન મારે નભાવવું જ છે. માનવ-ઉદ્ધારના કાર્યને આટલેથી થંભાવતું નથી. માનવઉદ્ધારના વિરોધીઓ માટે મેં આ શસ્ત્રાગાર નહીં, પણ કેવળ લાલ આંખ બનાવી છે. ભરત પોતાના મંતવ્યને સ્પષ્ટ રીતે રજૂ કરતો હતો.
“ભરત, મને થાક ચડ્યો છે. હવે આપણે બહાર જઈએ.”
આમ આવ સુંદરી, હું તને તેડી લઉં” ભરત પ્રિયસ્પર્શની આશાએ બોલ્યો.
“એવી જરૂર નથી. આ તારી “લાલ આંખની' બહાર લઈ જા, એટલે તાજી જ છું.”
“સુંદરી, હજી તેં મારું શબ્દયુદ્ધ (નાદયુદ્ધ), મુસ્પૃિદ્ધ, દૃષ્ટિયુદ્ધ ને મલ્લયુદ્ધ તો નથી જોયું ને ?”
એમાં હજીય મને આનંદ આવે છે. મુષ્ટિયુદ્ધમાં કોઈક વાર બે મુષ્ટિ હુંય લડાવી લઉં, નાયુદ્ધમાં પણ પાછી ન પડું. મલ્લયુદ્ધમાં કદાચ પાંચ હજાર ગાયોના દૂધ પીનારને ન પહોંચી શકું પણ બીજાને તો ચત્તોપાટ કરી દઉં. પણ આ તારી લાલ આંખ થી તોબા !”
ધીરે ધીરે વાતો કરતાં ભરત ને સુંદરી બહાર નીકળ્યાં. સુંદરીના સોનલ કેશ વિખરાઈ ગયા હતા, ને વેણીમાં ગૂંથેલાં ફૂલ કરમાઈને નીચે ખરી ગયાં હતાં. - “સુંદરી, તારી વેણી ગૂંથી લેવા દઈશ ? કેવી વિશીર્ણ થઈ ગઈ છે ?”
સોહામણી સુંદરી આજ ભરત પર ખુશ હતી. એણે સહર્ષ ભરતની માંગણીનો સ્વીકાર કર્યો. વેણી ગૂંથાવતાં સુંદરીએ કહ્યું :
“ભરત, ત્યારે તું તો ચક્રવર્તી થવાનો. ચક્રવર્તીનાં બધાં રત્નો તને મળી ગયાં ને ?” ક્યાં મળ્યું છે? ભરતે નિઃશ્વાસ નાખતાં કહ્યું : ચક્રવર્તીનાં ચૌદ રત્નોમાં
ભરતની આયુધશાળા ૨૪૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org