________________
વૃષભશ્રીના ભભકતા લાવણ્યને ચૂમવા કોઈ વાર ભરત પ્રયત્ન કરતો ત્યારે એ બહાનાં કાઢીને છટકી જતી. ઘણી વાર એ કહેતી :
“આ પુંડરીકના કોમળ કિસલય જેવા ગાલ પર ચુંબન લેતાં જાણે પૃથ્વીના સર્વ સ્વાદ ફિક્કા પડી જાય છે. ભરત, આપણા એ દિવસો ગયા. હવે તો બધું વહાલ આ પુંડરીક પર વરસવું જોઈએ. આપણે એના હકનો પરસ્પર જરા પણ ઉપયોગ કરીએ તો ચોર ઠરીએ.”
પ્રતાપી ભરત એ પછી વધુ આગ્રહ ન કરતો. એને છેલ્લા દિવસોમાં તો પ્રત્યેક ઘડી--પળે ચક્રવર્તી બનવાની ધૂન રહેતી. દૂર રહેતી વૃષભશ્રી હવે તો થાકેલા દિલના આરામ વખતે સાંભરતી. તેમાં પણ વૃષભશ્રીએ પુત્રપ્રેમમાં મગ્ન થઈ પતિ તરફ ઉદાસીનતા દાખવવા માંડી એટલે પ્રતાપી ભરતના દિલમાં સુંદરીની મનોહર મૂર્તિ સ્થાન મેળવવા લાગી. એને પોતાના હૃદયસિંહાસને બેસી પ્રેમભિક્ષા આપે એવા કોઈની જરૂર હતી. એના મદમસ્ત હાથી જેવા યોવનને ડાળે ઝુલાવનાર કોઈ પ્રિયતમાની એને જરૂર હતી. રે, પૃથ્વીનાથે યુગલિકધર્મ-નિવારણ કરી પોતાને સુંદરી મળે, એવા સંજોગો ઊભા કરી દીધા. અને સુંદરી પણ પોતાના તરફ પક્ષપાત ક્યાં નહોતી દાખવતી ?
એણે જતી વૃષભશ્રીને જવા દીધી, ને ભીડની વચ્ચેથી સરી જતી સુંદરીને એકાએક ઝડપી લીધી. એના પડખે ચઢી કહ્યું :
“સુંદરી, ચાલ, તને મારી આયુધશાળા બતાવું.”
“પેલી વૃષભશ્રી જાય. એને બોલાવીને લઈ જા !’’
“એને તો સંસારના સર્વ ઇષ્ટ પદાર્થોની સમાપ્તિ પુંડરીકમાં થઈ ગઈ છે ! સ્ત્રીજાત સાવ ઘેલી ! એક વાતની એને તાલાવેલી લાગી કે બીજા બધા ધર્મો સાવ ભૂલી જવાની. પુત્રની પાછળ એણે બધું વિસારી મૂક્યું છે.”
“ભરત, સ્ત્રીની નિંદા ન કર ! માતા સુનંદાને યાદ કર ! મા સુમંગલાને સંભાર ! અષ્ટાપદની પાછળ જનાર પતિને પણ પડતો મૂકી, તને પેટમાં પોષ્યો. અને બાહુબલીને જન્મ આપવા માતા સુનંદાએ આખી જાત ગાળી નાખી.”
“સુંદરી, એ માતાઓને સદાસર્વદા હું પ્રણામ કરું છું. પણ આ વૃષભશ્રીને જોઈ કોઈ વાર મારું દિલ અકળાઈ ઊઠે છે. ન હવે એને જલવિહાર ગમે
૨૩૨ * ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org