________________
તો શત્રુને પ્રેમથી, દુષ્ટને સાધુતાથી, ખલને સારાપણાથી, કૃપણને દાનથી ને વજને મૃદુતાથી વશ કરવાની વાત આવશે. આજના પ્રસંગે ભલે બધા મુક્ત બને !” .
“જય હો પૃથ્વીનાથનો ! અમારા ગુના માફ કરો ! અમારા અપરાધને લેશ પણ અંતરમાં લાવશો નહીં. આપની ઇચ્છા મુજબ અમે વર્તીશું.” બધા અપરાધીઓ ચરણમાં પડી યાચના કરવા લાગ્યા.
પૃથ્વીનાથના મુખ પર સુંદર જ્યોતિ વિરાજી રહી. તેમના સુંદર ઓષ્ઠ મરક મરક થવા લાગ્યા. “આપણે નમ્ર થઈને કેટલું પામી શકીએ છીએ ? ઉદાર બનીને કેટલું મેળવી શકીએ છીએ ? સર્વસ્વ છોડીને કેટલું પોતાનું કરી શકીએ છીએ ?” ઉદારમના સ્વામી ઉલ્લાસમાં આવી ગયા. આ તકનો લાભ લઈ સુંદરી નજીક આવીને બોલી :
પિતાજી, વસંત નજીક છે.” “હા, સુંદરી !” તો તેનો ઉત્સવ ઊજવવાની આજ્ઞા આપશો ને ?” મેં ક્યારે નિષેધ કર્યો છે, તે આજે આજ્ઞા આપું ?”
આપે નિષેધ તો નથી કર્યો, પણ આપની અનુપસ્થિતિ જોઈ, કોઈ વસંતોત્સવ માણતું નથી. ઉત્સવ માટે એકત્ર થયેલાં સહુ એમ જ કહે છે : અરે, આપણા સ્વામી ઉત્સવ ન માણે ને આપણે નગુણા ઉત્સવઘેલા બનીએ ? “અરે, જેના પ્રતાપે આ રિદ્ધિ-સિદ્ધિ સાંપડી, એને આમ વિસારી મૂકીએ ? અને આમ વિસારી સહુ ભારે મોંએ ઘરભણી પાછાં ફરી જાય છે. વનમેવા, ફૂલહાર, દૂધ, દધિ ને મધુ એમનાં એમ રહી જાય છે, આકાશના ખીલેલા ચંદ્રમાં જેઓ સદા આપના હસતા મુખની કલ્પના કરતા, તેઓ જ તેમાં આપના ગંભીર મુખને નિહાળી મનમાં ને મનમાં સમસમી જાય છે !”
“સુંદરી, મારા કાજે પ્રજાને આટલું શોષવું પડ્યું? તેં પહેલાં કેમ ન કહ્યું?”
પિતાજી, કહેવા માટે તો હું ને બ્રાહ્મી અનેક વાર આપની પાસે આવ્યાં હતાં; પણ આપની મુખશ્રી નિહાળી અમને અમારી પામરતા પર મનમાં ને મનમાં તિરસ્કાર જન્મતો. અમને એમ લાગ્યું કે જે દિલને શાતા આપવા અમે ખોબો પાણી લઈને આવ્યાં છીએ, એના ખુદના દિલમાં મેઘના ખંડના ખંડ ખડક્યા છે, સાગરને વળી નદી શું આપે ? અમે તરત પાછાં વળી જતાં. ૨૩૦ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org