________________
મોટો પાક તૈયાર કરે તો એ કરવા દેતો નથી. પાણીના બંધ એણે બાંધ્યા છે. વરસાદના પાણી પર પણ પેલાનો હક્ક રાખ્યો નથી. એ પોતાને પૃથ્વીનાથ કહાવે છે, ને ખાનગીમાં પોતાના શાસનની ડંફાસ મારે છે. એણે ધાતુઓ જુદા જુદા રંગની એકઠી કરી છે, જુદા જુદા રંગના ચમકતા પથ્થરો એકઠા કર્યા છે, ને કંઈ કંઈ મૂલ્ય નિપજાવ્યાં છે.”
“સુંદર. દરેક વસ્તુને ઊજળી ને કાળી બે બાજુ હોય છે. પૃથ્વીનાથના પદને પણ બીજી બાજુ છે, એ એણે પ્રત્યક્ષ કરી બતાવ્યું. વારુ, હવે કંઈ બાકી ?’’
બાકીમાં આપનો ન્યાય.”
“મારો ન્યાય, આ છેલ્લા સંગ્રહશીલ વ્યક્તિને ભારેમાં ભારે સજા દેવાનું ફરમાવે છે. ભરત, કયો મહાદંડ એને દેવો, તેનો તું વિચાર કરજે. ઢીલું ઢીલું થયેલું મારું મન આ બાબતમાં નિરુપાયે ઉત્સાહી બને છે. બાકી એટલું યાદ રાખજે કે, પૃથ્વી, પાણી ને અગ્નિ પર કબજો કરી, જે એનો સ્વાર્થ માટે ઉપયોગ કરે, ઘરમાં અન્ન ભરી અન્નના ઇચ્છુકોને ભૂખે મારે, એને ભારેમાં ભારે સજા થવી ઘટે. સુયોધ, એના ધનનો, ધાન્યનો, ગાય-વૃષભનો કબજો લઈ સહુને વહેંચી આપ ! એવું કુશાસન ચેપી રોગ જેવું છે. એવી સત્તા મહામારી જેવી છે. એનું એંધાણ પણ પૃથ્વી પરથી નષ્ટ કરજે; નહીં તો વાયુમંડળમાં ૨મતું એક પરમાણુ નવાં અનેક કુશાસન જન્માવશે. ને તો આ પૃથ્વી દુર્ભિક્ષ, દુષ્કાળ, મારામારી ને ચોરલૂંટારાઓથી ભરેલી બની જશે.'' “જેવી સ્વામીની ઇચ્છા !'' સુયોધે સૂચનાનો સ્વીકાર કરી લીધો. *જય પૃથ્વીનાથ !'' પાછળથી જનસમૂહ ગર્જ્યો. પેલા કુશાસનધારી માનવીનાં એ પ્રજાજનો હતાં. તેઓ મુક્તિ પામ્યાની ખુશી વ્યક્ત કરતાં હતાં. “અને ક્યાં ગયો પેલો વૃષભનો ચોર ! એની ચોરી અનિવાર્ય હતી, છતાં અનિવાર્ય કે બિનઅનિવાર્ય હોવાથી ચોરી ચોરી મટતી નથી. એની સજા ઇક્ષુરસના ઘડામાં આવી જાય છે, ને વૃષભ આપવાની ના પાડનારને સૂચના આપું છું, કે કોઈની પાસે વર્તમાનમાં આપવાનું કંઈ ન હોય ને ભવિષ્યકાળમાં આપવાની કબૂલાત કરતો હોય તો વિનિમય કરવો. એ પણ વિનિમયનો એક ઊંચો પ્રકાર છે.”
“અને પેલી અનેક પુરુષની શોખીન વનલતા ક્યાં ગઈ ? એને અને સહુને યુગલિકધર્મ-નિવારણ' પછી મારું બીજું ફરમાન છે, કે કોઈ યુવક
નવું શાસન ૨ ૨૨૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org