________________
દિવસો જેટલા ભારે હતા, એથી રાત્રિઓ વધુ ગમગીન હતી. આંખોમાં નિદ્રા નહોતી, હૃદયમાં શાન્તિ નહોતી, મુખ પર સ્મિત નહોતું. દેવી સુમંગલા પાસે હતાં, પણ બે ઘડી નમ્ર વિનોદ કરવાનું દિલ નહોતું થતું. સુયોધ મોટા વિજય સાધીને આવ્યો હતો, પણ એને મળવા દિલ નહોતું થતું. એની સદા રસભરી વિજયગાથાઓ એકાએક નીરસ બની ગઈ હતી.
સવારમાં એ મળવા આવ્યો ત્યારે ફક્ત પૃથ્વીનાથે એટલું જ કહ્યું : “સુયોધ, હવે એ વિજયોમાં મને રસ નથી. કુમાર ભરતનું શાસન સ્વીકાર ! પૃથ્વીમાં ભયનું રાજ્ય કયાં સુધી રાખીશું ? પ્રેમની પ્રતિષ્ઠા કરવા માગું છું. તારી ગદાના ડરથી આ માનવકુળને ક્યાં સુધી સાચવીશ ? એમને સ્વેચ્છાએ સારું આચરતાં શીખવવાની જરૂર છે.”
?
સુયોધ સ્વામીના મોં સામે આંખો ફાડીને જોઈ રહ્યો. જે પૃથ્વીનાથ પોતાને સદા હસીને બોલાવતા, આદર ને પ્રેમથી સત્કારતા, એ જ સ્વામી આજ કાં આટલી સૂકી વાતો કરે ! આજ કયા મહાઅપરાધના કારણે એ પોતાની સામે પણ જોતા નથી. શાબાશી પણ દેતા નથી ? સંભાષણ કરે છે પણ જાણે આડું જોઈને ! સ્વામીભક્ત સેવકની આંખમાંથી અશ્રુધારા વહી નીકળી. એના હાથની ગદા સરીને નીચે પડી. ગદ્ગદ કંઠે પૃથ્વી પર ઘૂંટણીએ પડી તે બોલ્યો :
“નાથ ! અપરાધની ક્ષમા યાચું છું. અષ્ટાપદના પંજામાં પડીને પણ જેણે ભય જાણ્યો નહોતો એને આજ સ્વામીની આ વર્તણૂકથી ભય લાગે છે. પૃથ્વીનાથ, ભરત ભલે સ્વામીનું સંતાન હોય, પણ સ્વામી નથી. ઇચ્છા હોય ને અપરાધ હોય તો આ મસ્તક હાજર છે.”
-
---
“સુયોધ, ભાઈ, મારા સાથી !' પૃથ્વીનાથ પાસે સર્યા. પ્રેમથી એના મસ્તક ૫૨ ને પીઠ પર હાથ ફેરવતાં કહ્યું: “એ મસ્તક તો અર્પણ થયેલું જ છે. નવું લેવાનું નથી, હવે કોઈને મારવાની વાત નથી, હવે તો સહુને મૃત્યુંજય બનાવવાની પ્રેરણા છે.”
Jain Education International
અને પૃથ્વીનાથ વળી વિચારમાં પડી ગયા.
“પ્રભુ, શું ત્યારે આજ સુધી આચર્યું ને હજી આચરી રહ્યા છીએ તે બધું ખોટું હતું ? ભૂલ હતી ?'
“ભૂલ નહોતી – કર્તવ્ય હતું. મને એનો પશ્ચાત્તાપ નથી, ગર્વ છે. પણ એ કાળ સૃષ્ટિના આદિસર્જનનો હતો, માનવને સંસ્કાર આપવાનો હતો. એ માટે ૨૨૨ * ભગવાન ઋષભદેવ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org