________________
ધાતુની
ઓ. બાર એકવાની તક
આ એક વાર
મદમસ્ત હાથીની સૂંઢને એક જ ઘાએ છેદી શકવાની તાકાતવાળું. હાડકા ને પાષાણને બદલે એનાં જ છરીઓ, બખ્તરો, ભાલાઓ બનવા લાગ્યાં. કુમાર ભરતને “તામ્રલોહ ધાતુની શોધે અજોડ વીર બનાવી દીધો.
એક વાર સુષેણે પોતાના પિતા સુયોધની ગદા પર આ ધાતુના પતરાને મઢી દીધું. અરે, ગદા અભેદ્ય બની ગઈ. એક જ પ્રહાર થતાં તો હરીફ ખતમ થઈ જતો; એ બીજો શ્વાસ લેવા પણ ન પામતો.
પણ જુનવાણી સુયોધે પુત્રને ઠપકો આપ્યો ને એ પતરું ગદા પરથી દૂર કર્યું. એણે એટલું જ કહ્યું :
“શસ્ત્ર શત્રુને પોતાના પ્રતાપનું ભાન કરાવે, ને પોતાની ઇચ્છાનો અનાદર કરવાથી રોકે તેટલું જ તીક્ષ્ણ જોઈએ. શસ્ત્ર કોઈનો સંહાર કરે, એ એનું દૂષણ છે. પૃથ્વીનાથની આજ્ઞા છે, કે જે વિજયમાં શત્રુનો સંહાર છે, શત્રુની શુદ્ધિ નથી, એ હત્યાકાંડ છે. ”
દિશાઓમાં જેના નામમાત્રથી કુળનાં કુળ ધૂજી જતાં એ સુષેણને અને કુમાર ભરતને સુયોધ જૂનીપુરાણી ઘરેડનો માનવી લાગ્યો. આજ તો પિતાજીએ જે ચક્રવર્તીપદની કલ્પના વિચારી હતી, એને સાકાર કરવી હતી, આખી આર્યજાતિને એક કરવી હતી. પિતાએ આપેલા દર્શન અને શાસનને સર્વત્ર પ્રસારવું હતું.
મહત્ત્વાકાંક્ષી બનેલો ભરત દિવસો ગયા તેમ પોતાના ઉદ્દેશ પાછળ ઘેલો બન્યો. હવે આયુધશાળામાંથી એ બહાર ભાગ્યે જ નીકળતો: નીકળે તો પોતાના ગજ, અશ્વ ને રથને જોવા. એને પૃથ્વીના ખંડેખંડમાં વ્યાપેલ અજ્ઞાન-અંધકાર ફેડવો છે. માનવોદ્ધારનું મહાન કાર્ય પૂર્ણ કરવું છે.
આયુધશાળામાંનાં ચાર રત્નોની એની સાધનામાં ત્રણ રત્નો (છત્ર, ચર્મ ને દંડ) ની એ પ્રાપ્તિ કરી ચૂક્યો છે; બાકી છે કેવળ ચક્રરત્ન. એક હજાર સરખેસરખા યુવાનો એની સાધના પાછળ બેઠા છે, આકાંક્ષાભર્યું યૌવન તપે ચહ્યું છે.
ભરતની લગની અપૂર્વ છે.
આ ચક્રરત્નની પ્રાપ્તિ થાય એટલે ભરતની એક ભુજામાં હજાર હાથનું બળ આવી જાય. એ ચક્રને આંગળીએ ચઢાવી, ઘુમાવી ફેંકે તો અસંખ્ય માનવીઓની વચ્ચેથી ધાર્યા શત્રુનું મસ્તક છેદી, એ પાછું વળી પોતાને સ્થાને આવી જાય. સૂર્યના સહસ્ત્ર કિરણના જેવા એને એક સહસ આરા હતા. ૨૧૨ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org