________________
એના શંખનું નામ “ગંભીરાવર્ત રાખ્યું.
એક દિવસ વાતવાતમાં દેવી સુમંગલાએ પૃથ્વીનાથની પાસેથી જાણ્યું કે ચક્રવર્તી થનારને ચૌદ રત્નની જરૂર પડે. ત્યારથી પુત્ર પાસે એ રત્નોની પરિપૂર્તિ કરાવી રહ્યાં.
વૈતાઢ્ય પર્વત ખૂદાવીને ગજરત્ન ને અથરત્ન તો આપ્યાં હતાં. સેનાપતિરત્ન તરીકે સુયોધનો પુત્ર સુષેણ યોગ્ય જ હતો. ગૃહપતિરત્ન તરીકે રાજા દેવયશના પુત્રની અને પુરોહિત તરીકે એક વિચારશીલ વૃદ્ધની નિમણૂક કરી. ભદ્રમુખ શિલ્પીની વાર્ષિકરત્ન તરીકે યોજના કરી, જે માર્ગના પડાવ, ઉન્મા-
નિમ્નગા નદીના સેતુ બાંધે. માર્ગે માર્ગે રાજમાર્ગ, ગોપથ ને જલાશયો નિર્મવાનું કામ પણ તેને સોંપ્યું.
પોતે અભિહાર યુદ્ધ) ને દંડ (ન્યાય)ની પણ વિચારણા કરી લીધી.
છેલ્લા દિવસોમાં સરયૂતટ પરના પહાડોમાંથી કુમાર ભરત એક નવી શોધ કરી લાવ્યો હતો : આયુધો માટે કઠિન પથ્થરોની શોધમાં જતાં આ વસ્તુ હાથ લાગી હતી. એ પણ પથ્થર જેવી જ હતી, પણ એનું વજન ઘણું હતું. શસ્ત્રો તો મજબૂત ને હલકા પાષાણનાં જ સારાં પડતાં, એટલે આ પથ્થરોને નિરર્થક માની પાસે જલતા દાવાગ્નિમાં નાખી દેવામાં આવ્યા. અગ્નિમાં પડતાં, એ એકાએક રસ જેવા બની ગયા. એ રસ ઠરતાં પાછો કઠણ બની ગયો, ને પથ્થર કરતાં પણ તીક્ષ્ણ બન્યો. કોઈ પણ વસ્તુ છેદવામાં એ ખૂબ ઝડપી લાગ્યો.
દીર્ઘદર્શ કુમારે એને આયુધશાળામાં આપ્યો. એના ઠરેલા રસને ટીપીને પતરાં જેવો કે ગોળા જેવો બનાવ્યો. તીરના છેડે અણીવાળા ફણા તરીકે એનો ઉપયોગ કર્યો. એ તીર ખૂબ ઝડપી ને શિકારને તરત ભૂમિશાયી કરવામાં કારણભૂત બન્યું.
વિચક્ષણ ભારત અને વીર સુષેણે એના પર પ્રયોગો શરૂ કર્યા. માછલીનાં હાડકાંનાં કે કઠણ લાકડાંનાં ખગ કરતાં આ ધાતુનાં ખગ્ર બનાવ્યાં. એને ઘસતાં સુંદર ધાર નીકળી આવી. બીજના ચંદ્રની જેમ એ ખગ ચમકવા લાગ્યું. વજનમાં હળવું ને તીક્ષ્ણ. ઉપાડવામાં હલકું ફૂલ ને લડાઈમાં ભલભલા
* એ વેળા તાંબાની શોધ ને દૂર રહી ધનુષ્યમાંથી તીર ફેંકીને શત્રુને મારવાની શોધ, આજના ‘એટમ બોમ્બરના જેટલી ભારે લાગી હશે.
સુંદરી અને ભરત ૨૧૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org