________________
“આજ સુધી તમે ગમે તેમ જીવ્યાં. હવે નવું જીવન તમારી સાથે આવ્યું છે. ગઈ કાલે તમે જ્યાંથી જે મળતું તે ખાતા, જેવું મળે તેવું ખાતા, જ્યારે મળે ત્યારે ખાતા; વેળા-કવેળા, પથ્ય – કુપથ્ય, સુધા કે અસુધા કંઈ ન ગણતા. વનના ખાઉધરા વાઘની જેમ મળ્યું એટલે ખાવું એટલો જ તમારા મનનો વિચાર હતો. આજે તમે સમજ્યા કે એ વિચારમાં પણ વિવેકની જરૂર છે.
ખાવા માટે શરીર નથી, શરીર માટે ખાવાનું છે, માટે ક્ષુધા લાગે ત્યારે, પથ્ય હોય તે, પુષ્ટિ કરે તેટલું ખાતાં શીખો. એવું જ આ બાબતમાં છે. સ્ત્રી અને પુરુષ ભેગાં મળે તે કેવળ શોખ માટે નહીં – સંતાન માટે મળે. વળી યોગ્ય ઉંમરનાં, યોગ્ય રૂપ-શીલવાળાં, યોગ્ય વિચાર-વિવેકવાળાં મળે, મનના હેતથી હૈયામાં વહાલ ધરીને પ્રેમથી મળે, જીવનના અંતરતમ રસને એકબીજામાં ઓતપ્રત કરે. વંશવર્ધનની પ્રેરણાથી એક થાય, અને એ ભાવનાએ જળવિહાર કરે, ફૂલસંચય કરે, ઝૂલે ઝૂલે, રૂપેરી ઝરણાંને કાંઠે ને હરિયાળાં વનોમાં ફરે.
“અગ્નિમાંથી જેમ અગ્નિ પ્રગટે, એમ પોતાના અંગમાંથી, પોતાના દેહમાંથી, પોતાના હાડમાંસમાંથી, પોતાના આત્મરૂપને જ સંતાનરૂપે જન્માવવાની તાલાવેલીથી સાથે રહે. પોતાનાં રૂપ, તેજ, શૌર્ય ને વીરત્વનો વારસો સંતાનને મળે એમ વિહરે. કૌતુકે નિરંકુશ, યૌવનમદે નિષ્ફર બને . પોતપોતાના ધર્મ આચરતા સાથે જીવે, ને પ્રેરણાની એક અકળ પળે નૂપુર, નીલાંબર ને ફૂલશધ્યાને ફગાવી, ઉન્મત્ત સ્પંદને, લલિત સ્પર્શ ને ઉષ્ણ શ્વાસે એકઠાં મળે. સહુ અંગ એકબીજાની દેહ પર નદીના તરંગની જેમ છાવરી દે અને..”
પૃથ્વીનાથ થોભ્યા, સમાજના કલ્યાણદ્રષ્ટાની આંખો અગમનિગમમાં રમતી હતી. સભા સ્તબ્ધ હતી.
“સારી પ્રજા, સારું સંતાન, એ મહાયજ્ઞ છે. વંશવર્ધન એ આત્મરક્ષણ છે. સુપ્રજનન એ આ મૃત્યુલોકમાં પોતાને ચિરંજીવન કરવાનો પ્રયોગ છે; પોતાના કુળને, પોતાની ભાવનાને, પોતાના અંશને જાગ્રત રાખવાનું એ સાધન છે. આ કુળનાં એક પણ સ્ત્રી-પુરુષ નિરર્થક સંયોગ નહીં કરે. જે જેની સાથે રહેશે, એની સાથે સદાને માટે રહેશે. સદાના સાથી બનવા માટે એ જનકુળોની સાક્ષીએ, પવિત્ર અગ્નિ, દર્ભ, દૂર્વા, વૃત, દધિની આહુતિ આપી
યુગલિકધર્મ-નિવારણ ૨૦૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org