________________
મારા પ્રાણની વાત, સખા !”
“સુનંદા, તમે સ્ત્રીઓ તો મારા સંસારનો શણગાર છો.મારા નૂતન જગતમાં ઝીણી નજરે જોતો આવું છું, કે સ્ત્રીઓ જેટલો ત્યાગ – ભોગ પુરુષોમાં નથી. યુગલિક કુળોમાં પણ પરિવર્તન થતું જાય છે. પહેલાં સ્ત્રી ને પુરુષ સમાન હતાં. સાથે જીવતાં-મરતાં. એમાં પરિવર્તન આવ્યા બાદ સ્થિતિ વિચિત્ર થતી ચાલી છે. પુરુષ તો અજબ મહત્ત્વાકાંક્ષી બન્યો છે ને સ્ત્રી તો હજીયા ત્યાગની વેલી જેવી સુકુમાર રહી છે.”
' “મહત્ત્વાકાંક્ષા તો મહાન ગુણ છે ને ! એને દોષ કેમ કહેવાય ? એક પર્વતકન્યા સંસારના સ્વામીને ચાહે, એ મહત્ત્વની આકાંક્ષા નહીં તો બીજું શું? હું તો મારું દષ્ટાંત આપું છું.”
“તારી વાત સાચી.” ઋષભદેવ નજીક સર્યા, ને ઊભેલી સુનંદાને બે હાથમાં લઈ પાસે પડેલા આસન પર બેઠા. પ્રિયનો સ્પર્શ પામી ક્ષીણ સંધ્યા સમી સુનંદા પ્રકાશના પુંજ વેરવા લાગી. કૌમુદી શું આફ્લાદક એનું સૌંદર્ય પૃથ્વીનાથને આકર્ષી રહ્યું. એમણે ચારેતરફ જોયું.
પ્રેમના સામ્રાજ્યમાં ત્રીજાને સ્થાન નહોતું. કુશળ નીલાંજના સરકી ગઈ હતી.
બધે એકાંત હતું. પ્રેમભર્યા સ્વામીએ પોતાની પ્રિયતમાને વહાલથી હેયે ચાંપતાં કહ્યું : દેવી, મારા પ્રાણ માટે તારો પ્રાણ અર્પણ કરવા તું તત્પર છે, સાચું ને ?
“એમાં પ્રશ્નોત્તરી ન હોય.” સુનંદાએ ટૂંકો જવાબ આપ્યો.
“તારા પ્રાણમાં મારો પ્રાણ છે, એ જાણે છે? પ્રિય સુનંદા, તારી સોનલવર્ણ કાયામાંથી રોજ કણકણ ખરતો જાય છે. જે ઉષારાણી સમી તાજગીની પ્રતીક હતી, એ સંધ્યાસુંદરી સમી છેલ્લી ક્રાંતિના ઓછાયા નાખી રહી છે. ભાવિ મારી નજરમાં છે, છતાં હું પ્રાણ કાઢવાની વાત કેમ કરતો નથી?”
હે પ્રિય, એવું અપ્રિય ન બોલશો. આજના કાળમાં, જ્યારે પૃથ્વી પરથી તમામ કલ્પવૃક્ષો નાશ પામ્યાં છે ત્યારે, તમે એકમાત્ર મહાકલ્પવૃક્ષ સમા છો, આર્ય જાતિની આશા સમા છો. અનેકોના ઉદ્ધાર માટે સ્વામી જ્યારે મથી રહ્યો હોય, ત્યારે કોઈ એકનો તેના પર હક્ક રહેતો નથી – રહેવો ન જોઈએ. તમે તો વિશ્વરૂપ છો, જગતના આધારસ્તંભ છો. જગત-જીવન છો.” ૧૮૨ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org