________________
ને રાજનીતિઓ ત્યાં અમલમાં આવી. એ સર્વ માનવોને હવે એક બનાવવા માટે એક જ શબ્દ સંબોધવાં જરૂરી હતાં. આદિ પૃથ્વીપતિએ તેમને આર્ય કહ્યા અને મંત્ર આપ્યો :
“આર્યમાત્ર એક : પછી ભલે એ ગમે ત્યાં વસતો હોય.” લોકો પૂછતા કે આર્યોનું લક્ષણ શું ?
“જે યજ્ઞને માને, યક્ષને આચાર, શિલ્પ શીખે ને વડીલોને સન્માને તે આર્ય ! માતા-પિતા, ગુરુ, આચાર્ય, રાજાને જે સ્વીકારે તે આર્ય !”
આર્યોનાં સંસ્થાનો વિસ્તૃત બની ગયાં. હવે તેમાં સુયોધ વ્યવસ્થા સ્થાપતો ફરતો હતો. સુનંદાએ યોજેલ બે વૃષભવાળા શકટમાં પુત્ર ભરતે વળી નવો ફેરફાર કર્યો હતો. એણે ત્રણ પૈડાં યોજી બેને બદલે ચાર વૃષભ યોજ્યા હતા. આનાથી યાત્રા ભારે સુખકાર બની હતી.
રાજતંત્ર વ્યવસ્થિત થતાં પૃથ્વીપતિએ ગૃહમંત્ર તરફ ધ્યાન આપ્યું. પોતાના પુત્રો હવે યોગ્ય વયના થયા હતા. તેઓને પોતાની આર્ય દષ્ટિને ઓપતું શિક્ષણ આપવાની જરૂર હતી. સંપૂર્ણ માનવતા ને સુખી સામ્રાજ્યનાં સ્વપ્ન પૂર્ણ કરવાનાં હતાં.
તેઓએ મોટા પુત્ર ભરતને બોલાવી પુરુષોને યોગ્ય કળાઓ શીખવવા માંડી. એક આદર્શ આર્યપુરુષ કેવો હોય, એનામાં કઈ જાતની મહત્ત્વાકાંક્ષાઓ, મહાવિદ્યાઓ, લઘુવિદ્યાઓ, બળ, બુદ્ધિ ને તર્ક હોવાં જોઈએ તે સમજાવ્યું. પુરુષની અનેક ભૂમિકાઓમાં – પિતા, સખા, બંધુ, ગૃહસ્થ, યોદ્ધો ને રાજવી વગેરેમાં – કેમ વર્તવું તે દર્શાવ્યું; કુસ્તીની ક્રીડા, મલ્લવિદ્યા ને પશુવિદ્યા વગેરે પણ શીખવ્યું, એક આદર્શ પુરુષને યોગ્ય શિક્ષણ તેને આપ્યું.
દ્વિતીય પુત્ર બાહુબલીને સ્ત્રીને યોગ્ય કળાઓ સમજાવી. જીવનના બે મહાન ચક્ર : એમાં સંતતિને આપનારી, યજ્ઞને જાળવનારી, ગૃહને યોજનારી, સંગ્રામમાં કે સુરતમાં નિપુણ સ્ત્રી કેવી હોય તે બતાવ્યું. એને યોગ્ય વાદકળા, નૃત્યકળા, જ્ઞાનકળા, ભોજનવિધિ, વ્યાપારવિધિ વગેરે અનેક પ્રકારની કળાઓ શીખવી.
અયોધ્યાની રમણીઓ બાહુબલીને સદા ચાલ્યા કરતી – એના જેવો પિતા, પતિ ને પુત્ર વાંચ્યા કરતી – એટલે બાહુબલીએ પોતે લીધેલું જ્ઞાન તરત સ્ત્રીઓમાં પ્રસારી દીધું.
આ પછી બોલાવી બ્રાહ્મીને, બ્રાહ્મીની વેલશી આ બાળાની બુદ્ધિ અદ્ભુત ૧૭૬ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org