________________
રીતે તમે કુળકરોને અનુસર્યા, એમનાં બહુમાન કર્યા, એ રીતે જ એમને અનુસરજો ! એવાં જ એમને માન આપજો, સન્માન આપજો, તમારી સંપત્તિમાંથી ભાગ આપજો ! એ આધિ, વ્યાધિ ને ઉપાધિમાંથી તમારું રક્ષણ કરશે. બોલો, રાજા ઋષભદેવનો જય ! રાણી સુમંગલાનો જય !”
રાજા ઋષભના ને રાણી સુમંગલાના જયનાદથી કેટલીય વાર સુધી દિશાઓ બધિર બની ગઈ. શંખ, ઘંટા, તૂરી, મૃદંગ જોરથી બજવા લાગ્યાં. અભિષેક પર અભિષેક થવા લાગ્યા. નદીઓનાં જળ, પવિત્ર દૂર્વા, કેસર ને કુમકુમથી એમને સ્નાન કરાવવામાં આવ્યું. અગ્નિમાં અનેક પવિત્ર વસ્તુઓ હોમી યજ્ઞ કરવામાં આવ્યો.
બંનેના શરીરે અનેક દ્રવ્યનો લેપ કરવામાં આવ્યો. પછી વરાહચર્મના ઉપાન પહેરી બન્નેએ અગ્નિપ્રદક્ષિણા આપી એટલે એમને રત્નજડિત મુગટ પહેરાવવામાં આવ્યા.
થોડીએક આવી મનગમતી ક્રિયાઓ બાદ, રાજા બનેલા ઋષભદેવે ઊભા થઈ એક પછી એક દિશાઓને પ્રણામ કરતાં કહ્યું,
“પૂર્વદિશામાં નમસ્કાર કરવા દ્વારા માતાપિતાનું, પશ્ચિમમાં નમસ્કાર કરવા દ્વારા આચાર્યનું, દક્ષિણમાં નમસ્કાર કરવા દ્વારા મિત્રબંધુનું અને છેલ્લે છેલ્લે સર્વ જનપદોનું હું સ્વાગત કરું છું.
જિજીવિષે સભાજનો, આજે તમે મને રાજા તરીકે સ્વીકારો છો. હું તમને પ્રજા તરીકે કબૂલ કરું છું. અલબત્ત તમારા હૃદયના સિંહાસન પર જો મારું સ્થાન હોય તો, આ સિંહાસન વ્યર્થ વિડંબનામાત્ર છે. ને જો તમારા દિલમાં મારા માટે પ્રેમ અને મમત્વ ન હોય કે સંવેદના ને સહાનુભૂતિ ન હોય તો આ બધું વિફળ છે. આપત્તિ માનવમાત્રને એકઠાં કરે છે; એવી આપત્તિમાં આપણે મળ્યાં છીએ. આજે કર્મભૂમિને વિશે માનવ માટે મહાવિષમ આપત્તિ આવીને ખડી છે. મનુષ્ય અને પશુ, એ બે વચ્ચે કોઈ મોટો ભેદ નથી. જીવન અને મૃત્યુ વચ્ચે પણ જાણે ઝાઝો તફાવત નથી. એક માનવી બીજા માનવીનો બંધુ ભાઈ કે મિત્ર છે; એની કોઈને કલ્પના નથી. સંસારનો સર્વશ્રેષ્ઠ જીવ કર્મભૂમિને વિશે આપત્તિથી ઘેરાઈ ગયો છે, ને કેટલાકોએ જિજીવિષાનું યુદ્ધ આરંભ્ય છે.
“આપત્તિમાત્ર અનિષ્ટ છે, એમ માનવાની જરૂર નથી. ગુજરેલી ભોગભૂમિ આવી હતી ને તેવી હતી, એમ ભૂતકાળને રડવાની પણ જરૂર
પહેલા પૃથ્વીનાથ ૧૬૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org