________________
હોય, તોય મારા પડખે રહેતી નથી, મારો સહચાર વાંછતી નથી. એને તો એક જ રઢ લાગી છે : વસંતની કૌમુદી વેળાએ સહચાર કરવો, જેથી ભરત જેવો ધોળો દૂધ જેવો બાળક આવે. અંધારી કે હિમવરસની રાતે સહચાર કરવાથી સંતાન શ્યામ જન્મે છે. સ્વામી, હું તો થાકી ગયો છું આ સખીથી !”
કુમાર આ સાંભળી હસી પડ્યા.
સુયોધ ચિડાઈ ગયો : પોતાના સ્વામીનો સમય કેવી રીતે આ જંગલી કુળવાસીઓ બગાડી રહ્યાં હતાં ! મુખમુદ્રા પરથી એનો ભાવ પરખી જઈ કુમારે કહ્યું :
“સુયોધ, પ્રજા તો આવી જ હોય, પિતા થનારે વત્સલતા કેળવવી ઘટે. જેણે વત્સલતા કેળવી એને આ વાતો મીઠી લાગવાની. જેણે વત્સલતા ન કેળવી એને આવી વાતોમાં ક્રોધ વ્યાપવાનો. પ્રજા કોનું નામ ? પુત્રનાં ગમે તેવાં વચન પિતાને સદા મીઠાં જ લાગે છે ને!” અને પછી બધાં તરફ ફરીને એમણે કહ્યું :
જાઓ, રાજસભામાં આવજો. ત્યાં બધો નિકાલ થશે. અત્યારે નગરનિવાસમાં લાગી જાઓ. આ હાથી આવજા કરી શકે એટલી જગા દરેક ગૃહની આસપાસ રાખો. જેઓનાં ક્ષેત્ર પાસે પાસે હોય, જેઓ એકબીજાના વધુ પરિચયમાં હોય, તેઓ પાસે પાસે વસો. એ ઘરોની એક વીથિકા રચો. દરેક વીથિકામાં એક દિશામાંથી બીજી દિશા તરફ નીકળી શકાય તેવો માર્ગ રાખો. જ્યાં ચાર માર્ગ એકઠા થાય ત્યાં ચોક રચવો. એ ચોકમાં એક સ્થળે વેદિકા ૨ચો અને એમાં મુખ્ય અગ્નિની સ્થાપના કરો. ગૃહઅગ્નિ ઉપરાંત એ સાર્વજનિક અગ્નિની પણ પૂજા કરજો.”
“પણ દેવ, અમે ક્યાં વસીએ ? સહુને છેડે વસવા અમારું દિલ નથી. ત્યાં અમારું રક્ષણ કોણ કરે ”
“સહુને છેડે હું વસીશ. રક્ષણની ચિંતા કરશો નહીં. જેઓની પાસે ઘર ન હોય તેઓ મારી સાથે ચાલે. એક પણ કુળવાસી ઘર વિનાનો નહીં રહે."
કુમારના પ્રત્યેક શબ્દને શ્રદ્ધાની નજરે નીરખનાર કુળવાસીઓ પોતે રચેલાં ઘર તજી તેની પાછળ નીકળી પડ્યાં. ધીરે ધીરે એક પછી એક વીથિકા રચાતી ચાલી. છૂટાં છૂટાં સ્વતંત્ર ઘરોથી પ્રત્યેક વીથિકા શોભી ઊઠી. ચાર દિશા તરફ જતા રસ્તાઓથી ને ચોકથી તો વળી એના સૌંદર્યમાં ૧૫૪ ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org