________________
ગયું; અમારી જમીન બીજાએ લઈ લીધી; અમારું શ્રેષ્ઠ પશુ કોઈ ચોરી ગયું ને કનિષ્ઠ પશુ કોઈ છોડી ગયું; અમારાં ક્ષેત્ર, જ્યાં અમે અન્ન પકવ્યાં, ત્યાં બીજા કોઈ આવીને વસી ગયા; હે સ્વામી, અમે હવે વાવશું શું ને ખાશું શું?”’
કુમારે તેઓને આશ્વાસન આપ્યું ને શાન્ત રહેવા કહ્યું.
ત્યાં તો બીજા કેટલાક આવી પહોંચ્યા. તેઓ ઉગ્ર ક્રોધમાં હતા. તેઓ કહેતા હતા કે, “સ્વામી, અમારી જીવનસખીનો પત્તો નથી.”
“કયાં ગઈ ?”’
પત્તો નથી.’’ શા માટે ગઈ?''
“સ્વામી, વાત એવી હતી કે એને ડોલરનાં ફૂલ ગમતાં ને મને ચંપાનાં. ચંપાની ઉત્કટ ગંધથી એ વ્યાકુળ જઈ જતી. એક દિવસ એને ડોલ૨નાં ફૂલોનો કોઈ રસિયો મળ્યો ને એ ચાલી ગઈ; પણ હજી મને ચંપાના ફૂલવાળી તો ન મળી ! સખી તો જોઈએ ને, સ્વામી? અને આ યુગમાં તો ખાસ.''.
ત્યાં તો એક છૂટા કેશવાળી, ચંચળ નયનવાળી શ્યામ સ્ત્રી તેમની પાસે રોતી રોતી આવી : “હે રાજા ! આ તારી નગરી તો અજબ છે ! મારો સાથી અહીં આવીને મારા કાબૂની બહાર નીકળી ગયો. વાત એવી છે, કે મને હંમેશાં ગાય ગમતી. સ્વામી તમે જ કહો ને, બિચારી કેવું મીઠું મીઠું દૂધ આપે ! વળી ઉત્તમ વૃષભ આપે. અમે બે હંમેશાં સાથે કામ કરતાં–હોંશથી ને હેતથી કરતાં. પણ એ નવરો હમણાં ક્યાંકથી બીજું પ્રાણી પકડી લાવ્યો છે. આખો દિવસ એની સાથે કાઢે છે, એના ૫૨ ચઢે છે, ને દોડે છે. જ્યાંત્યાં નવરો ઘૂમ્યા કરે છે. એનું નામ અશ્વ છે. પણ ન તો એ ગાય જેવું સોજું છે, ન એના જેવું દૂધ આપે છે, ન વૃષભ આપે છે. એ તો એના જેવા રેઢિયાળને જન્મ આપે જ જાય છે. કંટાળી ગઈ હું તો !''
ત્યાં તો એક યુગલ તેમની પાસે દોડી આવ્યું, ને તેમાંનો પુરુષ કહેવા લાગ્યો : “સ્વામી, આ સ્ત્રીથી કંટાળી ગયો. એને તો ધોળો દૂધ જેવો દીકરો જોઈએ છે. બસ, એની જ એને રઢ લાગી છે. વસંતના સુંદર દિવસો જતા હોય તોય વનવિહાર કરવા ચાલતી નથી. કંઈ કેટલી ફૂલવેણીઓ સજાવીને લાવું તોય એ પ્રસન્ન થતી નથી. સુંદર હૂંફાળી રાત્રિ હોય, હિમ પડતો
સંસ્કૃતિની કેડી * ૧૫૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org