________________
એટલું જ નહીં, એને કેળવીને તમારી ભાવનાને અનુરૂપ બનવાશે. જુઓ છો, કે કુલવાસિની સ્ત્રીઓ પુરુષોના પ્રત્યેક કામમાં કેટલી ચીવટથી સાથ આપે છે ! સાચો યજ્ઞ તો અમે જ કરીએ છીએ ને ? એ કંઈ તમારાથી થવાનો છે ?”
“દેવી, તમારા ગૃહયજ્ઞનો હું આદર કરું છું. સંસારમાં માનવી બધું કરી શકે છે, પણ માતૃપદ સહેલું નથી. યજ્ઞની જ્વાલા સદા જલતી રાખવાનું, વંશપરંપરા સુધી પવિત્ર જીવનનો વારસો જાળવી રાખવાનું કામ સ્ત્રીઓનું જ છે. સમુદ્રમાં મોતી પાકે છે, ખેતરમાં અન્ન પાકે છે, એમ સ્ત્રીને પેટ સંતાન પાકે છે. સાગર અને પૃથ્વીના જેટલી જ મહિમામય સ્ત્રી છે. ભરત ક્યાં છે, દેવી ?”’
“લુચ્ચો ક્યાંય રમતો હશે—કોઈ ચિત્તાની જોડે કે કોઈ સિંહની સાથે. તોફાન, તોફાન ને તોફાન !”
“અને બ્રાહ્મી ક્યાં છે ?”
“એ તો ઠાવકી થઈને ફરે છે. કુળવતી સખીઓને એ બહુ વહાલી લાગે છે. એ પણ કોઈની સાથે ક્યાંય રમતી હશે.”
“અને દેવી સુનંદા ! કુમારે પોતાનાં અણિયાળાં નેત્રો સુનંદા ત૨ફ ફે૨વતાં કહ્યું, “દેવી, તમારા ફાટફાટ થતા યૌવનનો ભાર આ બિચારું ભૃગચર્મ ક્યાં સુધી ઝીલી શકશે ? જોજો, તૂટી ન જાય.”
“અરે, લુચ્ચો ભરત અત્યારથી તોડી નાખે છે. પણ એ ભાર હળવો થવાને હવે વાર નથી. આ તરફ મારો વૃષભ રાજા થશે ને આ તરફ મારી વહાલી સુનંદાને સંતાન આવશે.” સુમંગલાએ સખીને બાહુપાશમાં લેતાં કહ્યું.
“વૃષભ રાજા તો બનશે; કુલવાસીઓ પાછળ પડચા છે; પિતાજીએ જ એમાં પ્રોત્સાહન આપ્યું છે; પણ રાજપદની જવાબદારી કેટલી ભારે છે, એ જાણો છો ? જે રાજા થયો એ બિચારો ઘર-બારનો ગયો, એનાં સંતાન એનાં નહીં.પ્રજામાત્ર એનાં સંતાન, વસુધામાત્ર એનું વાસસ્થાન. માનવીઓના પ્રેમ પર એનું સિંહાસન. ન્યાય એ જ એની પ્રતિષ્ઠા. એનો રાજદંડ ભરતને પણ ન પિછાણે, ને દેવીને પણ ન છોડે.”
“કુમા૨ને શું અસાધ્ય છે ? અમારે તો રાજા જોવો છે.” સુમંગલાએ કહ્યું. “ચાલો, વખતની વાતો વખતે. આજે કૌમુદીવિહાર કરીએ. ઘણાં દિવસથી સાથે હર્યાફર્યા નથી.”
મદમસ્ત હાથીની પીઠ પર, એ રાતે મદ-મસ્ત બનેલાં સહુએ કૌમુદીનો આસ્વાદ માણ્યો.
૧૪૦ * ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org