________________
“પિતાજીની વૃદ્ધાવસ્થા ખરી ને. હું, સખી, મને પેટમાં કંઈક પીડા થઈ રહી છે.”
“પીડા વળી કેવી ? મીઠી અને કડવી. અરે, કુમાર વહેલા આવી જાય તો કેવું સારું ! એમનું સ્વાગત તો કરી લઉં. ઘણે દિવસે આવે છે, વેણી તો ગૂંથી જ કોણે હશે ? અરે, અરે, બિચારી સુનંદાનું શું થયું હશે ? ભલી મારી બહેન, બહુ શાણી છે, બહુ ડાહી છે, મને તો કુમારના જેવી જ વહાલી લાગે છે. અરે સુઘોષા !” સુમંગલા કંઈક વિચારમાં પડી ગઈ.
“શું કહ્યું, બા ?”
“આપણે ત્યાં મોટેભાગે સંતાનનો જન્મ આપ્યા પછી બે થી ત્રણ પક્ષમાં માતા મૃત્યુ પામે છે, શું એ સાચું હશે ?”
“ગઈ કાલ સુધી એ સાચું હતું. પણ નાભિદેવને ત્યાં તમારો અને કુમારનો જન્મ થયો ત્યારથી આ સંસારમાં પરિવર્તન આવ્યાં છે. હવે આ કુળોમાં એમ બનતું નથી. એ વિશે દેવી, નિશ્ચિંત રહેજો.”
“સુઘોષા, કદાચ એમ પણ બને કે...” વાત કરતી સુમંગલા ગંભીર થઈ ગઈ. એના જાજરમાન ચહેરા પર જરા ઓશિયાળાપણું આવી ગયું. જો સુઘોષા, કદાચ એમ પણ બને, હું મરી જાઉં ને કુમાર આવે.... કુમારને આવવામાં વિલંબ થાય ને હું મરી જાઉં..” દેવી સુમંગલા ભાવોદ્રેકમાં પૂરું બોલી શકતાં નહોતાં. વ્યાકુળતા એમના ચિત્તને સ્પર્શી રહી હતી. દેહના પિંજરામાં પ્રવેશેલાં બે પંખી બહાર નીકળવા પાંખો ફફડાવતાં હતાં. એ પાંખોના ફફડાટની પીડા પણ ઉગ્ર બની રહી હતી. ઝટ શય્યા પર જવાની ઇચ્છા થઈ રહી હતી, એટલે વ્યાકુળ ચિત્તે એમણે જોરથી બૂમ મારી :
“અરે, પણ એમ બને જ કેમ ?” પણ આટલું બોલીને સુમંગલા સૂતાં તે સૂતાં. કુમારના વિરહકાળમાં ક્ષુધા બરાબર લાગતી નહીં, લાગતી તો ખાવાના અભાવ થતા, નિદ્રા તો કદી પૂરી લીધેલી જ નહીં. તેમાં વળી વસતાં જતાં નવાં નવાં માનવકુળોની ચિંતા ! આ બધાં કારણોએ શ૨ી૨ને ખૂબ જ ક્ષીણ કરી નાખ્યું હતું. ક્ષીણ દેહમાં કુમારનું નામ નવજીવન સીંચતું, એની પરાક્રમગાથાઓ શાન્તિ આપતી, એનું અધૂરું કાર્ય પૂરું કરવાનો વિચાર મનને બહેલાવતો. છેલ્લા દિવસો કુમારના નામના સ્મરણ પર જ એમણે વિતાવ્યા હતા.
હૂંફાળી શય્યા પર સુમંગલા પ્રસૂતિપીડા ભોગવતી પડી રહી. કુળની સખીઓ રાતદિવસ ઊભા પગે પોતાની કુળસ્વામિનીની સેવા કરતી. આ એ જ
ચક્રવર્તીનો જન્મ * ૧૨૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org