________________
“પણ રે ! કુમાર વૃષભધ્વજ ક્યાં ?” દેવી સુમંગલા, જે કુમારના સંગમાં સિંહણ સમી રહેતી, એ મહાનારી કુમારની રાહ જોઈ જોઈને હવે ગંભીર બનતી જતી હતી, એના અંતરમાંથી પ્રેમની સહસ્રધારાઓ વહેવા લાગી હતી. પેલા ગુનેગારોને તાડવૃક્ષ પરથી મુક્ત કર્યા હતા. એટલું જ નહીં, તેઓને મોટા મનથી પોતાના કુળમાં ભેળવી પણ દીધા હતા. એમાંથી જેઓ અષ્ટાપદનો માર્ગ જાણતા હતા, તેમને શીઘ્ર ભાળ લેવા રવાના કર્યા.
કુળરચનાના કાર્યમાં દેવીએ દિવસોથી વેણી ગૂંથી નહોતી ઇંગુદીરસ ને પુષ્પવેણીની તો વાત જ ક્યાંથી હોય ? પથ્થરની શિલા પર દેવી શાંત, ચિંતામગ્ન બેસી રહેતાં. કદી કદી વૈદૂર્યમણિથી બાંધેલા કુંડ પર જઈ એના સ્વચ્છ જળમાં પોતાની પ્રતિકૃતિ નીરખી રહેતાં. ભોજનમાંથી આસ્વાદ ગયો હતો. પેયમાંથી મીઠાશ ગઈ હતી. દેહમાંથી તાજગી ધીરે ધીરે જતી હતી. વહાલાનો વિયોગ હવે એ મહાનારીને સાલતો હતો. એનું મન જાણે ધા નાખતું હતું :
“પ્યારો વૃષભ ! પ્યારો વૃષભ ! સાથીવિહોણું કેવું નીરસ જીવન ! એક દિવસ સાથીવિહોણી સુનંદા રડતી હતી, હું હસતી હતી. હવે સમજાય છે કે માનવી કેવું સામાજિક પ્રાણી છે ! સાથી-સંગી વિના જીવન કેવું ભાસે છે !
“પેલી ગાય ને એનું વત્સ ! પેલું વત્સ ને એની માતા ! પેલાં મૃગ અને મૃગી ! પેલાં સારસ અને સારસી, ચાંચમાં ચાંચ ને મોંમાં મોં નાખી કેવાં ગેલ કરે છે ! અરે, પેલાં કપોત ને કપોતી, પાંખમાં પાંખ નાખી કેવી પ્રેમચેષ્ટા કરે છે ! “આખો સંસાર સુખી, દુઃખી એકલી સુમંગલા !” જાજરમાન દેવીનું મોં ઘડીભર ઓશિયાળું બની ગયું.
“દેવી, કેશસંસ્કાર કરવા માટે આવ્યાં છીએ,” કુળવાસિની સખીઓ ધીરે ધીરે હાથમાં ધૂપ, ઇંગુદીસ વગેરે સામગ્રી લઈને આવતી હતી. તેમણે દેવીનો હાથ પકડી, બિલોરી કાચ જેવા સ્વચ્છ જળમાં એમનું મુખ નમાવતાં કહ્યું :
“જુઓ તો ખરાં, વેણીની કેવી દશા કરી નાખી છે ! જાણે સુગરીએ માળો બાંધ્યો ! કુમાર તમને તો ઠીક, પણ અમને ઠપકો આપશે.”
“ઠપકો કુમાર મને આપશે કે હું તેને આપીશ ? આ વેણી તો કુમારે ગૂંથવાની. એને આવીને જ્યારે ગૂંથવી હોય ત્યારે ગૂંથે !”
“બા, આ દેહ સામું તો જુઓ ! આવું બાલાજોબન તો કદી પાંગર્યું નહોતું.” “અરે, હું તો ચિંતામાં અડધી થઈ ગઈ છું.” દેવી સુમંગલાએ શોક દર્શાવતાં
વિરહિણી મહાદેવી × ૧૦૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
-
www.jainelibrary.org