________________
કરી નાખે છે. એ સંહારનો દેવ છે, માટે લોકો એની માનતા કરે છે, એના દર પ્રવાસે માનવી પોતાના એકાદ બાળનો ભોગ ધરે છે. જે કૂબા ને ગુફાઓ ઉપર માનવભક્ષ હાજર હોય ત્યાંથી એ ભક્ષ લેવા સિવાય, એ મહાન અષ્ટાપદ કંઈ હાનિ કરતો નથી. નહીં તો બાજ જેમ અંધારી રાતે વૃક્ષોની ઘટામાંથી પંખીના માળા પારખી લે છે, એમ એ ગમે તે ગુફા, કંદરા કે પર્વતખીણમાં છુપાયેલા કૂબા ઝડપી લે છે, ને ત્યાં સત્યાનાશ વરસાવે છે,
“એ આવે એટલે તોફાની હાથીઓનાં ટોળાં શાન્ત થઈ જાય. એની ત્રાડ સાંભળતાં વાઘ બકરી જેવા બની જાય. મહાદેવી ! જ્યારે જ્યારે હાથીનાં ટોળાં ખૂબ વધી જઈને અમને ત્રાસ આપે, વાઘની વસ્તી ઊભરાઈ જાય ને જ્યારે અમે તેઓને વશ ક૨વા કંઈ ન કરી શકીએ, ત્યારે આ મહાપ્રાણીને નોતરીએ છીએ.”
“તમારા નિયંત્રણે એ આવે ખરો ?”
“નિમંત્રણ તો નામનું, દેવી ! એ તો સત્યાનાશની પાટી,” દેવી સુમંગલા ને સુનંદાને આમાં ખૂબ ૨સ લેતાં જોઈ કથન કથનારને હૈયે કંઈક ધરપત વળી. ધ૨પત વળતાં એનો ઉત્સાહ ઓર વધ્યો. એણે આગળ ચલાવ્યું :
“દેવી, એને નિમંત્રણ દેવાની રીત જરા જુદી છે. અમે એક જાતની વનસ્પતિનો રસ બાળીએ; એની ગંધ પહોંચતાં એ આવી પહોંચે છે. એ આવે ત્યારે અમે તે માટે જાતજાતનાં બાળકો અથવા પૂર્ણ ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ તૈયાર રાખીએ છીએ. પોતાને પ્રિય ભક્ષ મળતાં એ એક જાતનો વિચિત્ર અવાજ કાઢે છે. અમે એથી સમજીએ છીએ કે આ મહાપ્રાણી ખુશ થયું છે.
“પછી પેલી વનસ્પતિનો રસ બાળતાં બાળતાં અમે આગળ ચાલીએ છીએ, ને મહાપ્રાણી પાછળ પાછળ આવે છે. માર્ગમાં આવતાં હજારો પશુપંખીઓનો એ સત્યાનાશ વાળી નાખે છે. પણ ભક્ષ તો અમે આપીએ તે લે છે. અમારે દ૨ મજલે વારાફરતી એક બાળક ને એક ગર્ભવતી સ્ત્રી ધ૨વી પડે છે, ને તેવી ન મળે તો જુવાન સ્ત્રી ભક્ષ માટે મળે તેવી વ્યવસ્થા રાખવી પડે છે.” “વનસ્પતિનો રસ બાળવાનું ક્યાંથી શીખ્યા ? ” દૈવી સુમંગલાએ વચ્ચે
પ્રશ્ન કર્યો.
“દેવી, પહેલાં તો તે માટે અમારે વનમાં દાવાનલ પ્રગટે તેની રાહ જોવી પડતી—એમ કરતાં ઘણો વખત વીતી જતો—-પણ હવે તો કુમા૨ે ઘેર ઘેર ગૃહઅગ્નિ શોધી આપ્યો. આથી અમારું કાર્ય અત્યંત સરળ થયું.” ૯૦ * ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org