________________
અછત એમના વખતમાં એટલી જાગી કે પૃથ્વીને નવાં મૂલ્યાંકનો સમજાવવા પડ્યાં. સમય તો કસોટીનો ગયો. પણ આખરે માણસ પોતાના પગ પર ખડો થયો. પેટ માટે સ્વાધીન બન્યો ને સંતાન માટે સુવ્યવસ્થિત થયો. એક પ્રેમરાજ્યનો પૃથ્વી પર વિસ્તાર થયો. જગત પ્રેમનું મંદિર બની રહ્યું.
આજ એ શાસન સામે દિશે દિશામાંથી બળવો થયાના સમાચાર સેનાપતિ સુષેણ લાવ્યો હતો. ફરી જગતમાં “મસ્ય-ગલાગલ" ન્યાય પ્રવર્તી રહ્યો હતો. લોકો વળી પાછા જૂની વિચારસરણી તરફ વળ્યા હતા. લોકો કહેતા હતા : ‘અમે તો ભાઈ-બહેન જ પરણીશું; એ જ સ્વાભાવિક છે. સાથે જન્મેલાંને સાથે રહેવાનો જ કુદરતી સંકેત છે.”
જનપદો કહેતાં હતાં : “દાનને અમે ધિક્કારીએ છીએ. કયો પાગલ પોતાની ચીજ વગર કારણે અન્યને આપશે ? અમારી ચીજ અમારી ! એને જાળવતાં અમે મરી ફીટશું. વધુ હશે તો પણ એનું વિતરણ નહીં કરીએ. ભલે ચોર-લૂંટારા આવતા. અમે સામના માટે પૂરા સજાગ છીએ. એકએકનું લોહી પીશું.”
કેટલાક દાંત કચકચાવતા કહેતા : “દયા ? એ સારહીન દયાને અમારે શું કરવી છે ? પહેલા અમે, પહેલું અમારું પેટ ! એ ભરવા અમે દયા-માયા જેવી છેતરનારી લાગણીઓને મનપ્રદેશમાં જન્મવા જ નહિ દઈએ !”
ને દેવત? અરે, જ્યાં દેવતાની કૃપા જ સર્વસ્વ હોય ત્યાં વળી માનવીનું દૈવત ? અમે તો હરદમ એ દેવદેવીની જ કૃપા યાચીશું. એમને બલિ આપીશું. એમને પ્રિય સર્વ કંઈ અર્પણ કરીશું. દેવની સામે માનવ કોણમાત્ર ?
આમ વસેલાં જનપદોમાં ફરી જંગાલિયત જાગી હતી. સબળ નિર્બળને ખાવા લાગ્યો હતો. નાનાં બાળકો ભક્ષ બન્યાં હતાં, જે સ્ત્રીઓ અપહરણની વસ્તુ બની હતી. એકમેકની સત્તા સ્વીકારવા કોઈ ઇચ્છતાં નહોતાં. તેમનો સ્વછંદી સ્વભાવ શાસન સામે ફરી બળવો જગાવી રહ્યો હતો.
અગ્નિની સાચવણનો, એક ઘરમાં વસવાનો ને વહેંચીને ખાવાના સિદ્ધાંતનો એમણે તિરસ્કાર કર્યો. અરે ! જેના હાથમાં એના મોંમાં ! શક્તિમાન સો ખાય. નિર્બળને એક પણ ન મળે ! કૃષક જીવનનો તેમણે નિષેધ ભણ્યો. કુદરતે જીવને જીવની તૃપ્તિ માટે સરજ્યો હોય, પછી આ નકામી કપિની જંજાળ શા અર્થની !
સવી જીવ કરું શાસનરસી ૧૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org