________________
હૈયામાં આટલા શબ્દો બોલતાં ઉત્સાહનો સંચાર થયો. એણે કહ્યું: “એ નામમાં ન જાણે શો જાદુ છે ? ન જાણે એમાં કઈ અમર સંજીવનીના કૂપા છે ! કિશોર અવસ્થામાં અહીં થઈને એ પવિત્ર ચરણો અષ્ટાપદે ગયાં હતાં. એક જ રાત અહીં રોકાયેલા. એક જ રાત, રાતમાંય એક પ્રહર ! પ્રહરમાં વાતચીતની પળ તો એકબે ! એ એકબે પળમાં અમને જીવન આપ્યું, નવા સંસ્કાર આપ્યા વગર કહ્યું અને એમના સેવક બની ગયા, અમે પશુ પાળ્યાં, નવાણ ગાળ્યાં, ઘર સ્થાપ્યાં, ખેતર ખેડ્યાં, અગ્નિ પૂજ્યો, નવાં લગ્ન રચ્યાં, નવાં કુળ સ્થાપ્યાં. હજારો યોજન સુધી અમે ભગવાન ઋષભદેવની આણ વર્તાવી ! એક અજબ જીવન અમે જીવવા લાગ્યા.' ‘તો પછી આ કાળો કેર કેમ વર્યો, ભાઈ ?”
ન જાણે વિM ક્યાંથી આવ્યું? પણ સૃષ્ટિમાં જેમ ગાય જેવું પ્રેમાળ તત્ત્વ છે, ને એ જ સૃષ્ટિમાં વાઘ જેવું હિંસક તત્ત્વ પણ છે, એમ માણસો પણ બે પ્રકારના લાગે છે. વાઘ જેવા નિરુદ્યમી ને નિરર્થક હિંસાશોખીન વર્ગને નાળિયેરના વૃક્ષ પર થતા શ્રીફળ કરતાં કુમળાં માનવમસ્તકનું શ્રીફળ વધુ ગમ્યું, ખેતરમાં ઊગતા અક્ષત કરતાં માનવીના જીવતા નખ એને વધુ આ, માટીની ખાણોના રૂપાળા રંગ કરતાં માનવરક્તના રંગ સુરંગ લાગ્યા. એ વર્ગ દબાયેલો હતો ત્યાં સુધી સીધો ચાલ્યો, પણ જ્યાં એની પ્રબળતા થઈ કે ફરી એ જંગલજીવન તરફ ચાલ્યો ગયો. રાતે ગામ સળગાવવા લાગ્યો. બાળકોને શેકીને ખાવા લાગ્યો. સ્ત્રીઓને ઉપાડી જવા લાગ્યો. સમૂહજીવન અકારું થયું. વસેલાં જનપદો ઊખડી ગયાં. એવા વખતમાં ખેતી તો કોણ કરે? ખેતી કરનારની સલામતી કેટલી ? મધપૂડો જોઈ મધ લેનાર જેમ દોડે, એમ આ માનવભક્ષકો કોઈ ગામ કે ખેતર વસેલું જોઈ ભક્ષને માટે ત્યાં ત્રાટકવા લાગ્યા.'
“તો પછી તમે આ પ્રવૃત્તિ ચાલુ કેમ રાખી? તમારે સલામત સ્થળે ચાલ્યા જવું હતું ને ! પ્રવાસીને આ માનવી વિશે આશ્ચર્ય થયું. એ જોખમ જાણ્યા છતાં જોખમમાં જીવનારો જવાંમર્દ દેખાયો.
મેં પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી : જે દિવસે ભગવાન ઋષભદેવ અહીંથી ગયા, એ દિવસે એમના દેહને તો સ્પર્શી ન શક્યો, પણ એમની ચરણધૂલિને માથે ચડાવીને વ્રત લીધેલું કે ભગવાન, તારી શિક્ષા માનીશ, તારા સંસ્કાર સ્વીકારીશ, તેં આપેલું નવજીવન પ્રાણાતે પણ જીવીશ ને પ્રાણાતે પણ એનો પ્રચાર કરીશ !'
માનવતાના સુકાતા મોલ ૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org