________________
‘જયકુમા૨ ! એમના મસ્તક પરથી મુગટ આંચકી લઈ, એ મુગટને લાત મારી પર્વતની ખીણમાં જ્યાં પશુઓનાં શબ પડ્યાં છે ત્યાં ફેંકી દો !’
જયકુમારથી કંઈ ન સમજાયું. એણે કહ્યું : “સ્વામી ! પણ શિક્ષા શી ?” બસ, આ જ શિક્ષા !’ ભરતદેવે શાંતિથી જવાબ વાળ્યો. આ નવજવાન યોદ્ધો અકળાઈ ઊઠ્યો. એણે કહ્યું, આ તો પ્રાણદંડને યોગ્ય વ્યક્તિઓને આપ પાઘડી બંધાવો છો ! મુગટ લાત મારીને ઉડાડી નાખવાથી, એ શું સમજવાના
હતા ?'
“સમજે તો ઘણું સમજવા જેવું છે. કોઈ પણ વ્યક્તિને હણવાથી આપણી હાનિ સંપૂર્ણ થતી હોય તો એ એક વાત છે; ફક્ત હણવાથી આપણા કમજો૨ મનને શાંતિ થતી હોય તો એ બીજી વાત છે. જીવનને હણતાં ખૂબ વિચાર ક૨વા જેવો છે. જે વસ્તુ આપણે આપી ન શકીએ, એ લેવાનો આપણો અધિકાર નથી. એમાં રાજપદની અશક્તિ છે, માનવસુધાર તરફની અશ્રદ્ધા છે. જીવવા દો ! એ માનહીનોને સંસારમાં હડધૂત થઈને જીવવા દો ! જીવતું મોત એમને માણવા દો ! સુધરે તો સુધરવા દો ! એમના દિલમાં ઋષભી દર્શન જાગે તો એમને ભરત-શાસનને સન્માનવા દો ?”
ભરતદેવના સાગર સમ વિશાળ હૃદયને સહુ અભિનંદી રહ્યા.
૧૩૨ * ચક્રવર્તી ભરતદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
