________________
જોયું કે હલ્લો લઈ આવેલા દગાખોર લોકો પશ્ચિમ મ્લેચ્છ ખંડના આપાત અને ચિલ્લાત લોકો હતા. એ તરત પરખાઈ ગયા. સુષેણે દંડરત્ન મૂકી ધનુષ્ય ગ્રહ્યું. પ્રકાશની રેખાના પથ પર અનુસંધાન કરીને એ અમોધ તીરો છોડવા લાગ્યો, ધાર્યાં નિશાન લેવા લાગ્યો. તીરોનો ત્યાં વરસાદ વરસી રહ્યો.
કાળરાત્રિની કાળચાદર ઓઢેલા શત્રુઓ આ લક્ષવેધી તી૨વર્ષાથી ગભરાયા, શું કરવું તેની વિમાસણમાં પડ્યા. આ તકનો લાભ ભરતસેનાને મળી ગયો. કાકિણીરત્નની અસંખ્ય મશાલો અરણ્યપ્રદેશને અજવાળી રહી. મ્લેચ્છોના પગ ઊખડવા લાગ્યા.
ભયંકર તીરવર્ષા ઝીલતો ને સામે ગજબની તી૨વર્ષા કરતો ઋષભી જમનાનો જોદ્ધો સુષેણ બધું નિરીક્ષણ કરી રહ્યો હતો, ત્યાં એના પ્રિય અશ્વ કુવલયાપીડનો હણહણાટ સંભળાયો. સુષેણે નજર નાખી તો મ્લેચ્છ કુળના નાયકને પીઠ પર લઈને એ નીચે ખડો હતો. મ્લેચ્છ કુલનાયક એને પોતાના માર્ગે દોરવા મથી રહ્યો હતો. અશ્વ પોતાના માર્ગે વહી રહ્યો હતો.
અશ્વ અને આદમી બંનેનો ગજગ્રાહ જામ્યો હતો. પણ એમાં લોહી નીતરતો અશ્વ જીત્યો હતો. એની કુશળતા જીતી હતી. એ મોં મ્લેચ્છપતિની ઇચ્છિત દિશામાં રાખતો, ને ઊંધા પગે ચાલતો. પાછા પગે એ યોજનના યોજન સુધી ચાલી શકતો. આમ એ પાછા પગે ચાલતો ચાલતો મ્લેચ્છપતિને અહીં સુધી ખેંચી લાવ્યો હતો.
એક જાનવર પણ કેવું સ્વામીભક્ત ! મ્લેચ્છ નાયક આ હઠીલા ને ભયંકર અશ્વને પોતાનું કહ્યું ન કરવા માટે ગુસ્સામાં શસ્ત્રના ઉપરાઉપરી પ્રહાર કરી રહ્યો હતો. પણ કુવલયાપીડની કૂચ તો પોતાના સ્વામીની દિશામાં જ ચાલુ હતી.
પીઠ પર બેઠેલા શત્રુએ આ ચાલાક પ્રાણીને પારખી લીધું. એના પરથી ઊતરવા એણે મહેનત કરવા માંડી, તો એની મહેનતને એ વ્યર્થ ક૨વા લાગ્યો. ધીરે ધીરે એ વગર બંધને બંદીવાન બની ગયો, ને સિપાહી ગુનેગારને પકડીને સિંહાસન સમક્ષ હાજર કરે તેમ અશ્વ એને ત્યાં લઈ આવ્યો. પણ સુષેણનું લક્ષ મ્લેચ્છ રાજવી પર નહોતું, લોહીથી નીંગળતા અશ્વ પર ચોટ્યું હતું. એણે હાથી ૫૨થી નીચે કૂદકો માર્યો. પણ એ તકનો લાભ લઈને મ્લેચ્છ રાજા નીચે ઊતરી નાસી ગયો. સુષેણે ઘાયલ કુવલયાપીડને થાબડ્યો. પીઠ ફેરવીને નાસતા મ્લેચ્છ
રાજાને એ તિરસ્કારથી નીરખી રહ્યો.
૧૨૦ × ચક્રવર્તી ભરતદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org