________________
શ્રી જૈન પ્રવચન કર્ણાવલી (શ્રી આવશ્યક સૂત્રના સંક્ષિપ્ત પરિચય )
પ૩૩
અને પ્રમાણથી અસન્નયની સિદ્ધિ (સાબિતી), તથા જરાયુની ૩ પૌરૂષી (૩ પહેાર) અસજ્ઝાય, તેમ જ લાહીના સ્પર્શ થતાં અસજ્ઝાયને! કાલ વગેરે ીના સ્પષ્ટ વર્ણવી છે. પછી ઋતુ (માસિક)ની અસજ્ઝાય ૩ દ્વિવસ કહીને મનુષ્યના રુધિરાદિની ને જન્મ મરણની તથા દાંત-હાડકાં વગેરેની અસજ્ઝાયનું પ્રમાણ તેમજ મૃતકને લઈ જવાના વિધિ વગેરે બીના ક્રમસર્ સ્પષ્ટ સમજાવી છે. પછી અનુક્રમે કાલગ્રહણના વિધિ જણાવતાં કાલપ્રતિલેખનાનું સ્વરૂપ અને કાલગ્રાહી મુનિના ગુણા, તથા સજ્ઝાય પદ્માવવાના વિધિ, તેમજ ઉકાદિની અસજ્ઝાયનું પ્રમાણ વગેરે હકીકત વિસ્તારથી વર્ણવી છે. પછી કાલગ્રહણ લેવાના સમયે તારા જોવાની મીના અને કાલગ્રહુણના કાલનું પ્રમાણ, તથા કાલગ્રહણ લેવામાં ભૂલ થતાં નવ વાર લેવાની ીના, વગેરે હકીકત વિસ્તાથી સમજાવીને પ્રવચનનું ને શ્રદ્ધાનાદિનું વર્ણન કરીને અસયમાદિને તજવાની હકીકત વિસ્તારથી કહી છે, અંતે મુનિવંદન સૂત્ર (અઠ્ઠાઇજ઼ેસુ સૂત્ર)ના અર્થ સમજાવતાં ૧૮૦૦૦ થીલાંગાની બીના અને સર્વ જીવોને ખમાવવાની મીના સ્પષ્ટ સમજાવી છે, આ રીતે પ્રતિક્રમણ-અધ્યયનના સક્ષિપ્ત પરિચય પૂરા થયા.
૫. પાંચમો કાર્યાત્સગ અધ્યયનના ટ્રૅક પરિચય
અહીં શરૂઆતમાં પ્રાયશ્ચિત્તના દશ બેટ્ઠાનું સ્વરૂપ ત્રણ (ગૂમડાં; ઘા)નું દૃષ્ટાંત આપીને સમજાવ્યું છે, પછી કાયાત્સગ શબ્દના નિક્ષેપા અને પર્યાયવાચક શબ્દો વગેરે ૧૧ દ્વારાનુ સ્વરૂપ વિસ્તારથી કહીને કાર્યાત્મ પદમાંના કાય શબ્દના અને ઉત્સગ શબ્દના નિક્ષેપાતુ વર્ણન કરતાં જણાવ્યુ` છે કે તૈજસ કામ્હણ શરીર એ ગતિકાય કહેવાય, અને જીનિકાય એ નિકાયકાય કહેવાય. આ પ્રસ`ગે દ્રવ્યકાયને અંગે જરૂરી ચર્ચા કરીને કહ્યું છે કે જે પદાર્થાના સમુદાય તે પર્યાંયકાય કહેવાય, અને જે કાવડ (જે ડાળીના આકારે હાય છે) તે ભારકાય કહેવાય. આ હકીકત વિસ્તારથી જણાવીને અનુક્રમે કાયશબ્દના પર્યાયવાચક શબ્દા અને ઉત્સ` શબ્દમાં નિક્ષેપાના વિચારો, તથા કાચાસના ગુણા (તે કરવાથી થતા લાભ), તેમ જ યાનનું લક્ષણ અને કુલ તથા ધ્યાનનું સ્થાન વગેરેનું વર્ણન વિસ્તારથી સમજાવ્યું છે, પછી અનુક્રમે ભંગિક શ્રુતમાં ત્રણ પ્રકારના ધ્યાનનું સ્વરૂપ, અને ધ્યાનમાં તથા ચિત્તમાં તફાવત વગેરે હકીકત સ્પષ્ટ સમજાવીને ‘ ફ્ન્છામિ મિાફ્સનું, તમ ઉત્તરીળાં, અન્નથ૦' આ સૂત્રેાના વિવરણમાં દિવસમાં લાગેલા અતિચારોની ચિંતવના અને મિથ્યાદુષ્કૃત શબ્દના અક્ષરા, તથા ઉત્તર પ્રાયશ્ચિત્તાદિની વ્યાખ્યા, તેમજ ઉચ્છ્વાસાદિને નહિ રોકવાની મીના વગેરેનું વર્ણન વિસ્તારથી કર્યુ છે. પછી વાત નિસર્ગાદિ કારણે કરવા લાયક જયણાની મીના અને અગ્નિ વગેરેના આગારીનું સ્વરૂપ, તથા સૂર્યના પ્રકાશવાળા સ્થલે ભૂમીને
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org