________________
શ્રી વિજયપધસૂરીશ્વરકૃત અધિકરણની બની સમજાવી છે. પછી શરીરના ઈદ્રિાના ને પગના પ્રકાર જણાવ્યા છે, પછી પૂછ્યું કે ઔદારિક શરીરને કે આહારક શરીરને બાંધતો જીવ અધિકરણ હોય કે અધિકરણ હેય? આને સ્પષ્ટ ઉત્તર આપતા અધિકરણાદિની તથા ઇન્દ્રિય મને યોગાદિની હકીકત પણ વિસ્તારથી સમજાવી છે.
બીજા ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે પૃથ્વીકાયને જરા હોય પણ શક ન હોય. તેને શેક નહિ હોવાનું કારણ જણાવીને શક્રનું વર્ણન કર્યું છે. તેમાં તેનું પ્રભુની પાસે આવવું, તેણે પૂછેલા અવગ્રહના પ્રશ્નોત્તરો અને સ્વસ્થાને જવાની હકીકત કહી છે. પછી શકેન્દ્ર સત્યવાદી છે કે મિથ્યાવાદી? તે સાવધ ભાષા બોલે કે નિરવદ્ય? તથા તે ભવ્ય છે કે અભવ્ય તેમજ કર્મો એ ચૈતન્યકૃત છે કે અચૈતન્યકૃત છે? આ બધાના ઉત્તરે કારણ કહેવા પૂર્વક વિસ્તારથી સમજાવ્યા છે.
ત્રીજા ઉદ્દેશામાં કર્મ પ્રકૃતિનું સ્વરૂપ જણાવીને પછી જ્ઞાનાવરણને વેદતો જીવ બીજી કેટલી કર્મપ્રકૃતિઓને વેદે ? (તેના ફલને ભેગવે?) આને ઉત્તર દઈને કાર્યોસર્ગમાં રહેલા મુનિના અને છેદનાર વૈદ્ય અને મુનિને લગતી ક્રિયાની બીના સ્પષ્ટ કહી છે. ચેથા ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે નિયભેળ સાધુ સંયમાદિના પ્રતાપે જેટલાં કર્મો બપાવે, તેટલાં કર્મો નરકને છ સે વર્ષે પણ ખપાવતા નથી, અને ચતુર્થ ભક્તાદિ કરનાર મુનિ તપ વગેરેના પ્રભાવે જેટલાં કર્મો અપાવે, તેટલાં કર્મો નારક છે હજાર કે લાખ વર્ષે પણ અપાવી શકતા નથી. અહીં સાધુને કર્મો વધારે ખપવાનું કારણ વિસ્તારથી સમજાવ્યું છે. પાંચમા ઉદ્દેશામાં જણાવેલી હકીકતનું મૂલ સ્થાન ઉલૂકતીર નગરનો એક જંબૂક ચિત્યવાળે પ્રદેશ છે. દેવ બાહ્ય પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને જ અહીં આવી શકે છે, તેમજ બેલવું વગેરે પણ ક્રિયા તે જ રીતે કરી શકે છે. આ હકીકત સ્પષ્ટ સમજાવીને શક ઉતાવળથી વાંદીને ગયા તેનું શું કારણ? આનો ઉત્તર આપે છે. પછી સમ્યગ્દષ્ટિ ગંગદત્ત નામના દેવની ઉત્પત્તિ અને મિથ્યાદષ્ટિ દેવની સાથે તેણે કરેલા સંવાદની બીના કહીને પૂછ્યું કે શું પરિણામ પામતાં પુદગલો પરિ. હત કહેવાય ? આ રીતે પૂછવા માટે તે દેવ અહીં આવે છે. તે દેવ ભાવસિદ્ધિક છે. ( ભવ્ય છે) તેની દિવ્ય દેવદ્ધિ કયાં ગઈ? આનો ઉત્તર દઈને ગંગદત્ત દેવના પાછલા ભવની બીના જણાવતાં કહ્યું કે એક વખત હસ્તિનાપુરના સહસ્ત્રાપ્રવન નામના - ઉદ્યાનમાં વીસમા તીર્થંકર શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામી પધાર્યા. તેમને ત્યાંના રહીશ ગંગદત્ત નામના ગૃહસ્થ વાંચીને દેશના સાંભળવા બેઠા. પ્રભુની દેશના સાંભળી વૈરાગ્ય પામી તેણે દીક્ષા લીધી. તેની હર્ષથી આરાધના કરીને મહાશુક દેવલોકમાં મહદ્ધિક દેવ થયા. આ પ્રસંગે તેનું આયુષ્ય અને ભાવી ભની બીના કહી છે. અંતે મહાવિદેહે મનુષ્ય ભવ પામી મોક્ષે જો,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org