________________ वसा द्वित्रिचतुःपञ्चेन्द्रियत्वेन चतुर्विधाः। तत्र पञ्चेन्द्रिया द्वेधा संज्ञिनोऽसंज्ञिनोऽपि च . // 10 // शिक्षोपदेशालापान् ये जानते तेऽत्र संज्ञिनः / .. संप्रवृत्तमनःप्राणास्तेभ्योऽन्ये स्युरसंज्ञिनः - // 11 // स्पर्शनं रसनं घ्राणं चक्षुः श्रोत्रमितीन्द्रियम् / तस्य स्पर्शो रसो गन्धो रूपं शब्दश्च गोचरः // 12 // द्वीन्द्रियाः कृमयः शङ्खा गण्डूपदा जलौकसः / कपर्दाः शुक्तिकाद्याश्च विविधाः कृमयों मताः // 13 // यूका-मत्कुण-मत्कोट-लिक्षाद्यास्त्रीन्द्रिया मताः / . . पतङ्ग-मक्षिका-भृङ्ग-दंशाद्याश्चतुरिन्द्रियाः // 14 // तिर्यग्योनिभवाः शेषा जल-स्थल-खचारिणः / नारका मानवा देवाः सर्वे पञ्चेन्द्रिया मताः // 15 // मनो-भाषा-कायबलत्रयमिन्द्रियपञ्चकम् / आयुरुच्छासनिःश्वासमिति प्राणा दश स्मृताः . // 16 // सर्वजीवेषु देहायुरुच्छासा इन्द्रियाणि च / . विकलासंज्ञिनां भाषा पूर्णानां संज्ञिनां मनः // 17 // उपपादभवा देव-नारका गर्भजाः पुनः / जरायुःपोताण्डभवाः शेषाः संमूर्छनोद्भवाः // 18 // संमूर्छिनो नारकाच जीवाः पापा नपुंसकाः / देवाः स्त्री-पुंसवेदाः स्युर्वेदत्रयजुषः परे // 19 // सर्वे जीवा व्यवहार्यव्यवहारितया द्विधा / सूक्ष्मनिगोदा एवान्त्यास्तेभ्योऽन्ये व्यवहारिणः // 20 // सचित्ता संवृता शीता तदन्या मिश्रितोऽपि वा। . विभेदैरान्तरैभिन्नो नवधा योनिरङ्गिनाम् // 21 // 288
