________________ भाष्यगाथा-२४१-२४४] केरिसेणं अणुओगो कधेतव्वो ? / उच्यते देस-कुल-जाइ-रूवी, संघयणी धिइजुओ अणासंसी। अविकंथणो अमाई, थिरपरिवाडी गहियवक्को // 242 // "देस-कुल०" गाधा / 'देस'त्ति जो मज्झदेसजातओ / अधवा अद्धछव्वीसाए जणवतेहिं जातो / किं कारणं ? सो भणिति णाहिति / सुहं च तस्स सीसा परियच्छंति, कुडुक्कादीणं ण चेव परियच्छंति / कुलं पेतियं, जधा-इक्खागकुलिओ, णायकुलिओ इत्यादि। मातिकी जाती / एतेहिं जो उववेतो तेण कधेतव्वो / किं कारणं? कुलीणे गुणा विणयादिणो बहू भवंति / सो य जइ रूवसंजुत्तो भवति / किं कारणं ? 'यत्राकृतिर्भवति तत्र गुणा वसन्ती'ति काउं / ण वि अवत्थुम्मि सीसे णिओएहिति / संघतणधितिजुत्तो ण वि लहुं खिज्जिहिति त्ति / जुत्तसद्दो सव्वहि अणुयत्तति / जो य अणासंसी, ण वि सोतारेहितो वत्थादीणि आसंसति, तर्कयतीत्यर्थः / अविकंथणो २णातिबहुं पलवेति३ / [अमायी न शाठ्येन शिष्यान् वाहयति] / थिरपरिवाडिस्स न गलति / गहितवक्को शोभनवाक्यः / जितपरिसो जितणिद्दो, मज्झत्थो देस-काल-भावण्णू। आसण्णलद्धपइभो, णाणाविहदेसभासण्णू // 243 // "जितपरि०" गाधा / जितपरिसस्स संखोभो न भवति / जितनिद्दस्स ण णस्सति, लहुं च उस्सारेति / मज्झत्थो सव्वेसु सिस्सेसु समचित्तो / देश-काल-भावज्ञः देसं कालं भावं च णातुं तथा विहरिस्सति कधेहिति य / आसण्णलद्धपतिभो परवादिणा आभट्ठो लहुं उत्तरं दाहिति। नानाविधदेशभाषाज्ञस्य नानादेसीया सीसा सुहं परियच्छंति / किञ्च... पंचविधे आयारे, जुत्तो सुत्त-ऽत्थतदुभयविहण्णू। आहरण-हेउ-उवणय-णयणिउणो गाहणाकुसलो // 244 // "पंचविधे०" गाधा / पंचविधो आयारो नाणादि / 'सुत्तत्थ 'त्ति चउभंगो सूतिओ। 'तदुभय'त्ति, ततियभंगिओ इच्छिज्जति / विहण्णु त्ति जाणओ / आहरणं दिटुंतो / हेतू चउव्विधो जावगादि / जधा-धम्मो मंगल०णिज्जुत्तीए तधा भाणितव्वो६ / अधवा हेतुरिति कारणापदेशः / स पुनर्द्विविधः-कारको ज्ञापकश्च / तत्र कारको यथा-मृत्पिण्ड-दंड-चक्रसूत्रोदक-कुलालसामग्रीलक्षणो हेतुर्घटादीनां निर्वर्तकत्वात् कारकः / ज्ञापको यथा-तैलस्थाल-वर्ति-ज्योतिःसामग्रीनिष्पन्नः प्रदीपलक्षणो हेतुः / वस्त्र-शयनाऽसनानामनेकेषां द्रव्याणां तमस्यभिव्यञ्जकत्वाद् ज्ञापकः / अस्मिन् चतुर्विधे वा हेतौ निपुणः हेतुनिपुणः / 1. गुणापि संति पू० 1-2 / 2. णोति० पू० 2 / 3. बहुं वलवलेति पू० 1-2 / 4. भावज्ञ पू० 2 / 5. परियच्छेहिति पा० / 6. ०धा वत्तव्वो पू० 1-2 /