Page Text
________________ 154 तत्वार्थाधिगमसूत्रम् [ अध्यायः / समचतुरस्रसंस्थानलक्षणाविसंवादिनोऽधस्तात् पुनरुपरितनभागानुरूपास्तस्य नोवयवा इति अत एव न्यग्रोधपरिमण्डलं तदुच्यते / नयग्रोधाकृतित्वात् न्यग्रोधपरिमण्डलमुपरिविशालशाख त्वादिति / सादिनामम्वरूपं तु नाभेरधः सर्वावयवाः सम चतुरस्रलक्षणाविसंवादिनः उर्पा तु तदनुरूपाः / सादीति शाल्मलीतरुमाचक्षते प्रवचनवेदिनः / तस्य हि स्कन्धो द्राधीयानुपरि तना,न तदनुरूपा विशालतेति / कुजनामस्वरूपं पुनः कन्धराया उपरि हस्तपादं च समचतुरस्र लक्षणयुक्तं संक्षिप्तविकृतमध्यकोष्ठं च कुजम् / वामननाम तु लक्षणयुक्तं ओष्ठग्रीवादि उप हस्तपादयोश्च न्यूनलक्षणं वामनम् / हुण्डसंस्थानं तु यत्र पादाद्यवयवा यथोक्तप्रमाणविसंवा दिनः प्रायस्तद्धण्डसंस्थानमिति / तथा चोक्तम् (बृहत्सङ्ग्रहण्याम् गा० 176 ) "तुल्लं वित्थरबहुलं उस्सेहबहुलं च मडहकोहं च / __ हेडिल्लकायमडहं सव्वत्थासंठियं हुंडं // 1 // " भा०-संहनननाम षड्रविधम् / तद्यथा-वज्रर्षभनाराचनाम, अर्धवर्ष भनाराचनाम, नाराचनाम, अधेनाराचनाम, कीलिकानाम, मृपाटिकानामेति / टी-संहनननाम षड्विधमित्यादि / अत्र पूर्ववद् व्याख्या / तद्यथेत्यादिन पण्णामपि स्वरूपमाविर्भावयति-- वज्रर्षभनाराचेत्यादि, अस्थ्नांवन्धविशेषः संहननं,ऋषभ ___पट्टः, वज्र-कीलिका, मर्कटबन्धः य उभयपार्श्वयोरस्थिवन्धः स कि अर्धवज्रर्षभनाराच: नाराचः। वज्रर्षभनाराचा यत्र संहनने तद् वज्रर्षभनाराचसंहननम् , अस्थन व्याख्यायां मतभेदः - " बन्धविशेष इति / अर्धवज्रर्षभनाराचनाम तु वज्रर्षभनाराचानामा किल सर्वेषां वज्रस्याधं ऋषभस्याधं नाराचस्यामिति भाष्यकारमतम् / कर्मप्रकृतिग्रन्थे वज्रनाराचनामैवं पट्टहीनं पठित, किमत्र तत्चमिति सम्पूर्णानुयोगधारिणः कचित् संविद्रते अर्धग्रहणाद् वा ऋषभहीनं व्याख्येयम् / नाराचनाम्नि तु मर्कटबन्ध एव केवलो न कीलिक न पट्टः / अर्धनाराचनाम्नि त्वेकपाधै मर्कटबन्धः, द्वितीयपार्श्वे तु कीलिकैव मर्कटबन्धाः अत्रापि कर्मप्रकृती नैवास्ति। कीलिकानाम विना मर्कटबन्धेनास्नी मध्ये फीलिकामात्रम् मृपाटिकानाम कोटिद्वयसंगते ये अस्थिनी चर्मस्नायुमांसावबद्ध तत् सृपाटिकानाम कीर्त्यते मृपाटिका-फलसंपुटकं यथा तत्र फलकानि परस्परस्पर्शमात्रवृत्त्या वर्तन्ते एवमस्थीन्यत्र संहनने तदेवमेतान्येवंविधास्थिसङ्घातलक्षणानि संहनननामान्यौदारिकशरीर एव संहन्यन्ते, लोहप हनाराचकीलिकाप्रतिबद्धकपाटवदिति / / 1 'नोऽवयवा' इति ङ-पाठः / २छाया तुल्यं 1 विस्तारबहुलं 2 उत्सेधबहुलं 3 चमडभकोष्टं च / 4 अधस्तनकायमडभं ५सर्वत्रासंस्थितं 6 हुण्डम् // 3 संचियं' इति स-पाठः / 4 'रिणः संविद्रते' इति ग-च पाठः / 5 'कीलपट्टः' इति अ-पाठः ६'कीलिमात्र' इति ग-च-पाठः /
| SR No. | 004408 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 392 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 9 MB |