Page Text
________________ सूरिकतटीका ] सम्बन्धकारिकाः रात्मा द्वादशानुप्रेक्षास्थिरीकृताध्यवसायः संवृताश्रवत्वाद्नमिनवकर्मागमः तपःसंयमादिमिश्च पूर्वोपात्तक्षयशुद्धाशयो मोहादिमलप्रक्षयादवाप्तकेवलपरमैश्वर्यः फलबन्धनशेषचतुष्प्रकृतिक्षये कर्मक्लेशाभावावस्थामामोतीति, पुनरपि विस्तरतः शास्त्रे वक्ष्यामः / अत्र च जन्मकर्मक्लेशप्रयामावेऽप्यष्टकर्मक्लेशाभाव इत्युक्तं, ते ह्यवश्यं जन्मकारणं, जन्मत्वेतत्कारणमपीत्युपदिष्टं, अतस्तदभावे प्रागेव जन्माभाव इत्यभिप्रायः / क्लेशानांच कर्मभेदत्वेऽपि पृथग्रहणं प्राधान्यार्थम्, * एतद्भावाभावे हि बन्धमोक्षौ, वक्ष्यते-"सकषायत्वाजीवः कर्मणो योग्यान् पुद्गलानादत्ते / स बन्धः" (अ०८,सू०२-३)। मोहादिक्षयात् केवलं ततश्च मोक्ष इति / एवं तर्हि कर्मग्रहणं माभूत। नैवं शवयम् / व्यवहार एव न प्रवर्तते, प्रधाना हि कर्मसंज्ञा वक्ष्यमाणा, तदेकदेशाच क्लेशा इति ज्ञापितं भवति / एष परमार्थः। एष इति वक्ष्यमाणविस्तरमपि समासतोऽवधार्य प्रदर्शयति, बहुविचित्रग्रन्थोपहितोऽप्येतावानेवैष परमार्थो यदुत कर्मक्लेशाभावो नोनो नाभ्यघिको वेति / परम उत्कृष्टो ज्यायान्, अर्थः प्रयोजनं फलं परमार्थः, अत्यन्तशुद्धत्वात् पूज्यमानो वाऽर्थः, दर्शनादिलाभफलं मोक्ष इत्याद्वितीयार्थः // 2 // . यदि पुनरेकभवेन परमार्थः शक्यतेऽवगन्तुं न च क्लेशप्रहाणं, ततः क उपाय इत्याह परमार्थालाभे वा दोषेष्वारम्भकस्वभावेषु / कुशलानुबन्धमेव स्यादनवयं यथा कर्म // 3 // आर्या - व्या०-परमार्थालाभे वेत्यादि / परमार्थ उक्तवक्ष्यमाणनिर्वचनः, तं यदा कालसंहननपरिहाणेर्न लभते तदा, दोषु, दूषयन्त्याशयमिति दोषाः कषायास्तेषामेव गौणपर्यायज्ञापनार्थ प्रयोजनार्थ च दोषा इत्याह-आरम्भकस्वभावेषु / आरम्भयतीत्यारम्भकः अशुमे प्रवर्तयतीत्यर्थः, आरम्भकः स्वभावो येषां ते इमे आरम्भकखभावाः। नवदुष्टाशयोऽशुमे प्रवर्तते इति प्रतीतम्, क्लेशास्तु अप्रवर्तमानमपि प्रवर्तयन्तीति / एवं सङ्ख्योव्यापाराणां विशेषसंज्ञा गौणी दोषा इति, दोषेष्विति सत्सप्तमी। आरम्भकस्वभावेषु सत्सु किं कर्तव्यम् ? तथा प्रवर्तितव्यमिति वर्तते, तथा किं भवतीत्याह-कुशलानुबन्धमेवेत्यादि। कुशलं क्षेममनपायं शिवमित्यर्थः। तच्च कुशलकारणत्वात् तदनुबनाति, तस्मिन् वाऽनुबन्धोऽस्येति, कुशलप्रयोजनमित्यर्थः / एवावधारणे, कुशलानुबन्धमेव, नाकुशलानुबन्धम्, न वा कुशलाकुशलानुबन्धम् / स्यादित्यधीष्टे लिङ्, एवमधीच्छति कुशलं मे स्यादिति / किं तत् कुशलानुबन्धमिति वक्ष्यमाणमपि समासेनाह-अनवयं नावद्यमनवद्यमगये कर्म कुशलानुबन्धं भवतीत्यर्थः / यथेति तथापेक्षः, तथा प्रवर्तितव्यम् यथा कुशलानुबन्धं कर्म भवति, कर्मेति विशेष्यं तच्च व्याख्यातमिति तृतीयायाथः॥३॥ १'नो जनोऽभ्यधिकश्चेति' इति क-पाठः। 2 'संहननपरिहाणेन परिहाणेने ' इति क-पाठः।३ 'प्रवर्तमानमपि ' इति विशेषः क-पुस्तके।४'सव्यापाराणा' इति क-पाठः /
| SR No. | 004407 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Shripalnagar Jain S M Derasar Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 514 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |