Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 96

36 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं __ [अ०३ पा० 4 सू० 33-37 ४कीटो रोमन्यं वर्तयतीत्यस्यायमर्थ:-उद्गीर्य बहिस्त्य- | गणः / (सर्वे) शब्दा:२१, नाधिकाः / आचार्यस्य शैलीयं क्तमथवा पृष्ठान्तेन-गुदेन निर्गतं द्रव्यं गुटिका कीर: यत्र शब्दनयत्यं तत्र एकवचनमेव प्रयुक्त, बहुवचने करोतीत्यर्थः // 32 // आकृतिगणः / 'एवं वैरायते, कलहायते / व्यवस्थितं प्रयोगारूढं विधिप्रतिषेधादिकार्य विशेषेण भाषते इति फेनोष्म-बाष्प-धूमादुद्वमने / 3 / 4 / 33 / / / व्यवस्थितविमाषाओं वा शब्दोऽयं ज्ञातव्य इत्यर्थः / / वृत्तिः-फेनादिभ्यः कर्मभ्य 'उद्वमनेऽर्थे क्यङ् 3णिच् प्रत्ययोऽपि / ४एवं-वैरायति। "प्रत्ययविध्यर्थे वा वा" स्याद् / फेनमुद्वमति-फेनायते, उष्मायते बाष्पा- शब्दो न ज्ञातव्य इति शेषः / 35 / / यते, धूमायते // 33 // तपसः क्यन / 3 / 4 / 36 // अवचूरिः- उष्माणमुद्वमति / घूममुद्वमति // 33 / वत्तिः- “तपःशब्दात्करोत्यर्थे क्यन् वा" स्यात् / तप करोति-तपस्यति // 36 / / ..... सुखादेरनुभवे / 3 / 4 / 34 // वृत्तिः-१“सुखादिभ्योऽनुभवेऽर्थे क्यङ्वा" अवचूरि:-कर्मण इति सर्वत्र ज्ञेयम् / तपस्यतीस्यात् / सुखमनुभवति-सुखायते, दुःखायते / अनु त्यत्र यदा व्रतपर्यावस्तपःशब्दः तदा क्यन्कर्मणो वृत्तीभव इति किम्? सुखं वेदयते मैत्रस्य साधकः। सुख, समासे अन्तर्भूतत्वादकर्मकत्वम्, यदा पुनस्तप.शब्द: सन्तापक्रियावचनस्तदापि क्यन्कर्मणो वृत्तावन्तर्भावेऽपि दुःख, तृप्र, कृछ, "अन, आस्र, अलीक, करुण, स्वकर्मणा तप:शब्दः सकर्मक एव; यथा-शत्रूणां तपः = कृपण, सोढ, प्रतीप इति सुखादिगणः, एकादशेष सन्तापं करोति इति वाक्ये तपस्यति शत्रनिति प्रयोगो शब्दाः // 34 // भवति / "अतपसस्यंत्" इत्यत्र “अन्यस्य" (418 ) अवचूरिः-- 'कर्मभ्यः / साक्षात्कारेऽर्थे / 'दुःख- | इति सूत्रेण तृतीयावयवस्य "स्य", इति द्विर्धचनेऽदन्तमनुभवति / "सुखं वेदयते मैत्रस्य साधकः" इत्यस्यार्थी- क्यनः फलम् // 36 // ऽयं- मुखनेत्रादिचेष्टाविकाराकाररनुमानतो वा साधकश्च... (तुरो मैत्रसुखं निश्चिनोति) // 34 / नमो-वरिवश्चित्रलोऽर्चा सेवाऽऽश्चर्ये 3 / 4 / 37 // शब्दादेः कृतौ वा / 3 / 43 // वृत्तिः-"नमस्-वरिवस्-चित्रशब्देभ्यः कर्मभ्यो वृत्तिः-शब्दादिभ्यः कर्मभ्यः “करोत्यर्थे क्यङ् | यथासंख्यं पूजासेवाऽऽश्चर्यार्थेषु करोत्यर्थे क्यन् वा'' वा" स्यात् / णिजपवादः / शब्दं करोति-शब्दायते। स्यात् / 'नमः करोति ( इति ) वाक्यम् , नमस्यति वा शब्दो व्यवस्थितविभाषार्थः, तेन यथादर्शनं देवान् ; गुरूणां वरिवः करोति ( इति ) वाक्यम् , णिजपि भवति-शब्दयति / "वाऽधिकारस्तु वा- वरिवस्यति गुरून्; चित्रं करोति ( इति ) वाक्यम्, क्यार्थः // 35 // चित्रीयते / अर्चादिष्विति किम् ? नमः करोति, वरिवः करोति; नमो वरिव इति शब्दमुच्चारयतीअवचूरिः-शब्द, वैर, कलह, ओघ, वेग, युद्ध, त्यर्थ , चित्रं करोति, नानात्वमालेख्यं वा करोतीअभ्र, कण्व, मम, मेघ, अट, अव्या, अटाव्या, सीका, त्यर्थः // 37 // सोका, ( बृहत्वृत्तौ सोटा) कोटा, पोटा,पुष्टा, (बृहवृत्तौ प्लुष्टा, ) सुदिन, दुर्दिन, नोहार इति शब्दादि. अवचूरि:-'चित्र इत्यत्र कार 'आत्मनेपदार्थः / "बृहवृत्तौ न।