Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 72

12] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासने [अ०३ पा०३ सू०५३-५६ दागोऽस्वास्यप्रसारविकासे / 3 / 3 / 53 / / / गमेः प्रयोगो दशितः / आगच्छन्तं प्रयुक्त आगमयति, अथवा-"णिज् बहुलं नाम्नः कृगादिषु" ( 3-4-42 वृत्तिः-स्वास्यप्रसारविकासाभ्यामन्यादाङ इति सूत्रेण) आगमं गृह्णाति (इति) णिच् // 55 // पूर्वाददातेः कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् / विद्यामादत्ते, धनमादत्त,स्वास्यादिवर्जनं किम् ? उष्ट्रो मुखं व्याद ह्वः स्पर्द्ध / 3 / 3 / 56 / / दाति प्रसारयतीत्यर्थः / *विपादिका व्याददाति, वृत्ति-आङ पूर्वाद् ह्वयतेः कर्त्तात्मनेपदं स्यात्, विकसतीत्यर्थः। फलवतोऽन्यत्रायं विधिः।।५३।। स्पर्द्ध गम्यमाने / मल्लो मल्लमाह्वयते, स्पर्द्धमान आकारयतीत्यर्थः / स्पर्द्ध इति किम् ? गामाह्वअवचूरिः-प्रसारः ( इति ) कोऽर्थः ? प्रसारणं, यति // 56 // प्रयोजकव्यापारः, प्रसरन्तं प्रयुक्त इति परिणा (हः) अवचूरि:-'स्पर्द्ध-संघर्षः, पराभिभव , पराभवविकासश्च कर्तृव्यापार इत्यनयोर्भेदोऽयम् / स्वग्रहणं करणे वाञ्छा वा,स स्पों धात्वर्थस्य विशेषणम्, धात्वकिम्? व्याददते पिपीलिकाः पतङ्गस्य मुखम् // 53 // र्थश्च स्वभावादापूर्वकस्य ह्वयतेः शब्द एव / ( अतः ) नुप्रच्छः।३।३।५४॥ स्पर्धापूर्वकेन शब्देन आकारणम् ( स्पर्द्धः ), तस्मिन् वृत्तिः-आठ पूर्वान्नौतेः प्रच्छेश्च कर्तर्यात्मने गम्यमाने / हग् स्पर्दाशब्दयोरितिपाठे सत्यपि आपूर्व कस्यैव ह्वयते: स्वभावात् शब्द एव वृत्तिरिति स्पर्द्ध: शब्द पदं स्यात् / आनुते शृगालः,आपृच्छते गुरून् // 54 // स्यैव धात्वर्थस्य विशेषणं घटते इति भावः // 56 // अवचूरिः—आनुते शृगालः ( इति ) कोऽर्थः ? संनिवेः / 3 / 3 / 57 // शृगालो जन्तुक उत्कण्ठित: सन् शब्दं करोतीत्यर्थः / वृत्तिः 'संनिविभ्यः पराद् ह्वयतेः कर्तर्यात्मउत्कण्ठापूर्वके संशब्दने नौतेश्य विधिः, न सर्वत्र / प्रच्छि- नेपदं स्यात् / संह्वयते, निह्वयते, विह्वयते / / 57 / / धातोरपि संबन्धिनो गुरोरेव प्रश्ने सत्यात्मनेपदविधिः, न प्रवाहतः सर्वत्र / एवमापृच्छस्व प्रियसखम् // 54 // उपात् / 3 / 3 / 58 // वृत्तिः–उपपराद् ह्वयतेः कर्तर्यात्मनेपदं स्यात् / गमेः क्षान्तौ / 3 / 3 / 55 // उपह्वयते / योगविभाग उत्तरार्थः / / 58 / / वृत्तिः-क्षान्तिः कालहरणम् / क्षान्त्यर्थे साम यमः स्वीकारे / 3 / 3 / 56 / / ादाढ पूर्वाद् गमयतेः कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् ।आग ___ वृत्तिः-यमं उपरमे, उपाद्यमेः स्वीकारेऽर्थे मयते गुरून्, कञ्चित्कालं प्रतीक्षते ( एवम् आगमयस्व तावत् / क्षान्ताविति किम्? आगमयति विद्यां, वर्तमानात् कर्तर्यात्मनेपदं स्यात् / कन्यामुपयच्छते अङ्गीकरोति, उपायंस्त महास्त्राणि / च्विनिर्देशः गृह्णातीत्यर्थः / / 5 / / किम् ? शाटकानुपयच्छति / 56|| अवचूरि:--भान्तावर्थे स्वभावात् गमिधातुः आङ्- अवचूरि:--'उपायंस्त',अत्राद्यतनी, आत्मनेपदं, त, पूर्वो ण्यन्त एव वर्तते. अत एव उदाहरणे आङ्पूर्वण्यन्त- | सिच् / यमः स्वीकारे" इत्यत्र अस्वं स्वं क्रियत इति ★पादसातो गण्डः, तथा चोक्तममिधानचिन्तामणौ- पादस्फोटो विपादिका' इति / अत्र "यमः स्वीकारे" इत्यादिपाठोऽसंगतः प्रतिभाति / अत्र हि आत्मीयत्वेन निर्जातस्य यदग्रहणं तत्स्वीकार इत्युच्यते" इत्युक्त, परं तदयुक्त, यतो यदि स्वखेन निर्मातस्य यग्रहणं तत्स्वीकार इत्युच्येत