Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 504

444] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ०७ पा०२ सू०५४-५९ म० वृ०-गुणादिभ्यो मत्वर्थे 'यः'स्यान्मतुश्च। / अव०-"अतः' कोऽर्थः ? अकारान्तादिति सर्वगुण्यः पुरुषः, हिम्यः पर्वतः; गुणवान् , हिमवान् / सूत्रेज्ञेयम् / आदिशब्दादिकेनोः। गोशतमस्यास्तीगुणादयः प्रयोगगम्याः // 53 // ति गौशतिकः / एवं गौसहस्रिकः / केचित्तु गवादेर नकारान्तादपि इकणमिच्छन्ति,- गवां समूहो गोत्रा, प्रव०-कथं को नाम गुणिनो नार्चयेत् ? 'गोरथयाता'० (62 / 24) इति बल् , आप , सा शिखादिगणपाठात् इन् भविष्यति // 53 / / गोत्रा विद्यते यस्य स गौत्रिकः. 'गोपर्वादत इकण' रूपात्प्रशस्ताहतात् // 7 / 2 / 54 // इत्यनेन आकारान्तादपि मतान्तरे इकण् भवति / 56 / म० वृ०-प्रशस्तोपाधिकात् [विशेषणात् ] 'निष्कादेः शतसहस्रात् / / 7 / 2 / 57 // आहतोपाधिकाच्च रूपान्मत्वर्थे 'यः' स्यात् / प्रशस्तं म० वृ०-निष्को य आदिस्ततः परं यच्छतं रूपमस्यास्ति रूप्यो गौः, रूप्यः पुरुषः / 'आहतं सहस्र च तदन्तान्मत्वर्थे 'इकण' स्यात् / नैष्कशरूपमस्यास्ति रूप्यः कार्षापणः / प्रशंसायां मतुरपि तिकः, नैष्कसहनिकः / निष्कादेरिति किम् ? शती, भवति,-रूपवती कन्या / आहते मतुर्नभवति, इति 'सहस्री // 57 // करणबलात् / प्रशस्ताहतादिति किम् ? रूपवान् / कथं रूपिणी कन्या, रूपिको दारकः ; ? ब्रीह्यादित्वाद्भविष्यति / 'आयात्' (7 / 2 / 2) इति पूर्णो प्रव०-'निष्कश्चासावादिश्व=निष्कादिः,तस्माऽवधिः / अत परं मतुर्नास्ति // 54 // निष्कादेः / रनिष्कं स्वर्णम् , निष्कानां शतं निष्क शतमस्य अस्ति / 'शिखादिभ्य इन्' (2 / 4) इति अव०-निघातिकाताडनात् कोऽर्थः ? हस्ति- इन् / / 57 // . पुटिकाताडनात् दीनारादिषु यद् रूपमुत्पद्यते तत्भाह "एकादेः कर्मधारयात् / / 752 / 58 // तं रूपमुच्यते // 54 // म० वृ०-एकादेः कर्मधारयादकारान्तान्मत्वर्थे पूर्णमासोऽण् // 7 / 2 / 55 / / 'इकण' स्यात् / 2 ऐकगविकः, ऐकशतिकः / कर्मधारया' म० वृ०-पूर्णमास् इति शब्दान्मत्वर्थ-'ऽण' दिति किम् ? एकस्य गौरेकगव., सोऽस्यास्तीति न स्यात् / पौर्णमासी // 55 / / भवति / कथमेकद्रव्यवत्त्वादिति ? एकेन द्रव्यव त्वमिति "समासे भविष्यति // 58|| अव०-माति मिमीते या इति मास् , 'अस्' (उ० 952) इत्युणादिसूत्रेण अस् ,मास् इति शब्दः, __अव०- 'एकश्चासावादिश्च (=एकादिः,तस्मात् ) पूर्णश्चासौ माश्च पूर्णमाः, ततः पूर्णो माश्चन्द्रोऽस्या- | एकादेः।एका गौरेकगवः, गोस्तत्पुरुषात्' (7 / 3 / 105) मस्ति इति मत्वर्थीये वाक्ये 'पूर्णमासोऽण्', ततो | इत्यनेन अट् समासान्तः,एकगवोऽस्यास्ति ऐकगविकः। ङी / / 55 / / 3'गोस्तत्पुरुषात्' अट् / द्रव्यमस्यास्ति,मतुः, द्रव्यगोपूर्वादत'इकण / / 7 / 2 / 56 // वतोभावो द्रव्यवत्त्वम् ,एकेन द्रव्यवत्त्वम् एकद्रव्य वत्त्वम् , तस्मात् / 'ऊनार्थपूरणाद्यैः' ( 3 / 1 / 67 ) ___ म० वृ०-गोशब्दपूर्वादकारान्ताच्छब्दान्मत्वर्थे इति समासः // 58 // इकण स्याद् / मत्वादीनामपवादः / गौशतिकः / अत इति किम् ? गोविंशतिमान् / कथं गौशकटिकः ? 'सर्वादेरिन् // 7 / 2 / 59 // शकटीशब्देन समानार्थः शकटशब्दोऽस्ति / शकटी- म० वृ०-सर्वादेरकारान्तात् कर्मधारयान्मत्वर्थे 'इन्' शब्दात्तु न मतुरनभिधानात् // 56 / / स्यात् / सर्वधनी, सर्वबीजी, सर्वकेशी नटः // 59 //