Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 462

402 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [अ० 7 पा० 1 सू० 38-42 प्रव०-१खलाय हितं खल्यम / २तिलेभ्यो आचार्यभोगीनः / आत्मन ,- आत्मनीनः, 'अनाहितः / वृषाय सण्डाय हितं वृष्यं क्षीरपाणम। त्मनीनः / / 40 // ब्रह्मणे हितो ब्रह्मण्यो देशेः / 'दन्तानां राजानौ राजदन्तं (?राजदन्तौ), राजदन्ताभ्यां हितम् / अव०-'मातुर्भोगः (मातृभोगः), मातृभोगाय शङ्खो नाभिश्च देहांशी, ततः शङ्खश्च नाभिश्च, हितः / एवं पितुर्भोगः पितृभोगः, पितृभोगाय 'प्राणितूर्याङ्गाणाम्' (3 / 1 / 137) इति समाहारः, हितः / एवं ग्रामण्यो भोगः (सामणिभोगः), ग्रामशङ्खनाभिने हितं शङ्खनाभ्यम् / एवमश्वस्थ्या भूमिः, णिभोगाय हितः, सेनान्यो भोगः (सेनानीभोगः), कृष्णतिल्यः, राजमाष्यः, राजमायो बल्लः, राजमा सेनानीभोगाय हितः, 'वेदूतोऽनव्यय'० (2 / 4 / 98) षाय हितं-राजमाष्यम् // 37 // इत्यनेन ह्रस्वः। आचार्यस्य भोगः (आचार्यभोगः), आचार्यभोगाय हितः / ग्रामणिभोगीनाद्युदाहरण अव्यजात् थ्यप् / / 7 / 1138 / / त्रये शुभ्नादित्वान्नत्वम् / 'आत्मनीनः, अनात्म- . . म० वृक्ष-अवि-अजाभ्यां तस्मै हिते 'थ्यप' नीनः ; अत्रोदाहरणद्वये 'ईनेऽध्यात्मनोः' (7 / 4 / 48) स्यात् / अविभ्यो हितमविश्यम् , अजयम , तथा इत्यनेनान्त्यस्वरादिलोपाभावः , आत्मने हितः , 'अजथ्या यूतिः // 38 // न आत्मने हितः / / 40 // पञ्च-सर्व-विश्वाजनात् कर्मधारये // 71 / 41 // अव०-अजाभ्यो हिना अजथ्या, अत्र थ्यपप्रत्ययपकारः पुवभावार्थः / पित्करणसामर्थ्यात् ___म० वृ०-पञ्चसर्वविश्वेभ्यः पराजनात्कर्मधारये 'स्वाङ्गान्दीर्जाति०' (3 / 2 / 56) इत्यनेन बद्भावो वर्तमानात्तस्मै हिते 'ईनः' स्यात् / 'पञ्चजनीनः। : निषिद्धोऽपि, 'क्यङमानिपित्तद्धिते' (32 / 50) रथकारपञ्चमस्य चातुर्वर्णस्य पञ्चजन इति संज्ञा / इत्यनेन अजाशब्दस्य पुंवद्भावः क्रियते, अजथ्या सर्वजनीनः, विश्वजनीनः / कर्मधारये इति किम ? इति सिद्धम् // 38 // २पञ्चजनीयः, सर्वजनीयः [विश्वजनीयः] // 41 // चरक-माणवादीनन // 7 / 1 / 39 / / अव०- 'पञ्च च ते जनाश्च पञ्चजनाः, पश्चम० वृ०-आभ्यां तस्मै हिते ‘ईनय' स्यात् / जनेभ्यः पञ्चजनाय वा हितः / पञ्चानां जनः पञ्चपचारकीणः, माणवीनः // 39 // जन इति तत्पुरुषः, तस्मै हितः, 'तस्मै हिते' (7 / 1 / 35) इति ईयः, पञ्चजनीयः / सर्वो जनोऽस्य अव०-'चरकेण प्रोक्तं वेदं विदन्त्यधीयते वा.तेन इति बहुव्रीहिः, सर्वेषां वा जनः इति तत्पुरुषः, प्रोक्त' (6 / 3 / 181) अण, 'तद्वत्त्य'० (6 / 2 / 117) तस्मै हितः, 'तस्मै हिते' इति ईयः / / 4 / / अण , 'प्रोक्तात' (6 / 2 / 129) इत्यणो लप , 'कठा महत्सादिकण / / 7 / 1 / 42 / / दिभ्यो वेदे लुप्' (6 / 3 / 183), चरकेभ्यो हितश्चार म० वृक्ष-महतः परात् सर्वाच्च यो जनशब्दस्तकीणः // 3 // दन्तात् कर्मधारये तस्मै हिते इकण् स्यात् / 'माहाजभोगोत्तरपदा-ऽऽत्मभ्यामीनः // 7 / 1 / 40 // निकः, सार्वजनिकः / कर्मधारये इत्येव-महा__ म. वृ०-भोगोत्तरपदाच्छब्दात् आत्मनशब्दाच जनीयः, सर्वजनीयम् // 42 // तस्मै हिते 'ईनः' स्यात् / मातृभोगाय हितो-मातृ- अव०-महते जनाय हितः =माहाजनिकः / भोगीणः, ' [पितृभोगाय हितः=] 3पितृभोगीणः, / सर्वस्मै जनाय हितः= सार्वजनिकः / एवं च सर्व * इदं चिन्त्यम् , ग्रामणिभोगीनसेनानीभोगीनयोर्णत्वाप्राप्तेः /