Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 427

गच्छत्याद्यर्थाधिकारः] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [ 367 ... समासाश्रयणादिह नेकण ,-प्रतिगतः कण्ठं प्रति- | मानं सामान्यैः' (3 / 1 / 101) इति नियमादप्राप्तोकण्ठस्तं गृहणाति / तथा उत्तरपदग्रहणाद् बहु / ऽपि 'मयूरव्यंसक' (3 / 1 / 116) इत्यनेन 'नाम प्रत्ययपूर्वान्न भवति,- बहुपदं गृह्णाति // 37 // नाम्ना' (6 / 1 / 18) इत्यनेन समासः। पदवीं धावति / आक्रन्दन्ति यत्र स देश आक्रन्दः, 'व्यञ्जपरदारादिभ्यो गच्छति // 6 / 4 / 38 // नाद् घम्' (5 / 3 / 132), आक्रन्द्यते वा इत्युम० वृ०-परदारादिभ्यो गच्छत्यर्थे 'इकण' क्ते................( 'भावाकोंः ' / 5 / 3 / 18 )घम् / स्यात् / परदारान गच्छति पारदारिकः, गौरुदा. (आक्रन्दः) भार्तायनं शरणमुच्यते, कोऽर्थः ? आतैरिकः, गौरुतल्पिकः // 38 // रय्यते आश्रीयते- 'भुजिपत्यादि'० (5 / 3 / 128) अनट् , तदेव आर्त्तायनं निर्वक्ति नितरां व्रते; अव०-परदारादिगणः प्रयोगगम्यः / पिरेषां दाराः परे च ते दाराश्च (वा), ततः परदारान आक्रन्दं धावति / उत्तरपदग्रहणाद् बहुप्रत्ययपूर्वान्न गच्छनि / गुरूणां दाराः, तान् गच्छति / तल्प भवति,- बहुमाथं धावति // 40 // शब्दः पल्यङ्क कलत्रे च वत्तते, तत्र पल्यङ्क तल्पः 'पश्चात्यनुपदात् / / 6 / 4 / 51 // पुक्लीवः, कलत्रे तु नपुंसकरेव, ततो गुरुणां तल्पं म० वृ०-पश्चादर्थे वर्तमानाअनुपदाद्धागुरुतल्पं गच्छति / एवं साभर्तृ किक ,भ्रातृजायिकः / वत्यर्थे 'इकण' स्यात् / पदस्य पश्चादनुपदम् , उअनुसह भ; वर्त्तते, 'ऋन्नित्यदितः' (7 / 3 / 171) इत्य- पदं धापति-आनुपदिकः प्रित्यासत्त्या धावतीत्यर्थः] नेन कच् समासान्तः, सभर्तृ कां गच्छति / भ्रातरि / पश्चातीति किम् ? अनुपदं धावति / / 41 / / : भ्रातुर्वा जाया भ्रातृजाया, तो गच्छति // 38 // प्रव०-'पश्चाति इति प्रकृतिविशेषणम् / प्रतिपथादिकश्च // 6 / 4 / 39 // पश्चादः पश्चात् , तस्मिन् , सप्तमीकि / द्वितीया.. म००-द्वितीयान्तात् ] प्रतिपथाद्गच्छत्यर्थे न्तात् / उ'अनुपदं धावति', पदमन्वायतम् अथवा 'इकः चकाराद्यथाप्राप्तमिकण्' स्यात् / प्रतिपथिकः पदस्य समीपं यद्वा अनुगतं पदम-अनुपदम् , अत्र प्रातिपथिको वा // 39|| यथाक्रमं 'दैर्येऽनुः' (3 / 1 / 34) 'समीपे' (331135) 'प्रात्यवपरि'० (3 / 1 / 47) इत्यादिभिरव्ययीभावप्रव०-१पन्थानं पन्थानं प्रति प्रतिपथम् ,'ऋक्पू:- समासः / / 4 / / पथ्यपोऽत्' (73 / 76) इत्यनेन अत् समासान्तः, सुस्नातादिभ्यः पच्छति // 6 / 4 / 42 / / अथवा पथोऽभिमुखं प्रतिपथम् , 'लक्षणेनाभि'० (3 / 1 / 33) इत्यव्ययीभावः, प्रतिपथं गच्छति // 39 // म० वृ०-[ द्वितीयान्तेभ्यः ] सुस्नातादिभ्यः पृच्छत्यर्थे 'इकण्' स्यात् / 'सौस्नातिकः, सौखमाथोतरपदपदव्याक्रन्दाद्धावति // 6 / 4 / 40 // रात्रिकः / / 42 / / म० वृ०-द्वितीयान्तात् माथोत्तरपदात् , पदवी प्रव०-'शोभनं स्नातं-सुस्नातम् , सुस्नातं शब्दात् , आक्रन्दशब्दाद्धावत्यर्थे 'इकण' स्यात् / पृच्छति सौस्नातिकः / 'सुखा चासो रात्रिश्च सुखपदाण्डमाथिकः, पादविकः, आक्रन्दिकः // 40 // रात्रः, 'सङ्ख्यातेकपुण्यवर्ष.' (7 / 3 / 119) इत्यनेन प्रव०-मथ्यतेऽवगाह्यते पादैरिति माथः, घम् , अत् समासान्तः, सुखरात्रं पृच्छति सौखरात्रिकः / माथशब्दः पथिपर्यायः, दण्ड इव माथो दण्डमाथः एवं सुखशयनं सुखशय्यां पृच्छति सौखशायनिकः ऋजुमार्ग उच्यते, ततो दण्डमाथं धावति दाण्ड सौखशाय्यिकः / सुस्नातादयः प्रयोगगम्याः // 42 // माथिकः / एवं शोक्लमाथिकः / दण्ड इवेत्यत्र 'उप- प्रभूतादिभ्यो ब्रुवति // 6 / 4 / 43 / /