Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 393

शेषार्थाधिकारः ] मण्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / स्यात् / आध्यात्मिकम् , २ऊर्बमौहूर्त्तिकः, आक- | अव०-'समानग्रामे कृतो भवो वा=सामानस्मिकम् , अमुष्मिन् परलोके भवम= मुष्मि- प्रामिकः, २इहलोके कृतो भवो वा=ऐहलौकिकः, कम् , 'आमुत्रिकम् , [परवि भवम्=] पारत्रिकम् , एवम् पारलौकिकः, सार्वलौकिकः ; 'अनुशतिकादीइह भवमैहिकम् , शैषिकम् / अध्यात्मादयः प्रयोग- नाम्' (7 / 4 / 27) इति उभयपदवृद्धिः // 79 // गम्याः // 78|| वर्षाकालेभ्यः // 6 // 3 // 8 // अव०-'आत्मन्यधि अध्यात्मम् , 'अनः' (7) ____ म. वृ०-'वर्षाशब्दात् कालविशेषवाचिभ्यश्च 3 / 88) इति सूत्रेण अत् समासान्तः, 'नोऽपदस्य | नामभ्यः शेोऽर्थे 'इकण' स्यात् / अणपवादः।वर्षासु तद्धिते' (7 / 4 / 61) इति न लुप्यते, 'भवर्णेवर्णस्य' भयो बार्षिकः / तथा "ऋतोर्वृद्धिमद्विधाववयवे(७४।६८), अध्यात्म भवम-आध्यात्मिकम . एवमा- भ्यः' इति न्यायवशात् ऋतोर्णित्प्रत्ययस्तदवयधिदैविकम् ,आधिभौतिकम् ; देवेऽप्यधि=अधिदेवम् , पादेः ४ऋत्वन्तादप्यभिधानादिकण भवति,- 'पूर्वभूतेष्वधि अधिभूतम् ,अधिदेवं भवमधिभूतंभवम् , वार्षिकः, अपरवार्षिकः, एवमुत्तरत्रापि / कालवा'अध्यात्मादिभ्य इकण', 'अनुशतिकादीनाम्' (74 / चिनः- [मासे भवः=] मासिकः, "भर्द्धमासिकः, 27) इति उभयपदस्यापि वृद्धिः / एवमौर्ध्वदमिकः, सांवत्सरिकः, आह्निकः, देवसिकः / वर्षाग्रहणमृ. भौध्वदमिकः; भौर्ध्वदेहिकः, और्ध्वदेहिकः / अत एव त्वबाधनार्थम् / कालशब्दः 'कालविशेषवाची, पाठादूर्ध्वशब्दस्य दमदेहयोः परयोः वा मोऽन्तः / "भतुसन्ध्यादेरण' (63189) इत्यत्र सन्ध्यादितथा ऊर्ध्व मुहूर्तात् ऊर्ध्वमुहूर्तम् , ऊर्ध्वमुहूर्त ग्रहणात् / बहुवचनं तु यथाकथश्चित् [=गौणवृभवः ऊर्ध्वमौहूर्तिकः, इकण , 'सप्तमी चोर्ध्वमौहू- त्या मुख्यवृत्त्या वा] कालवृत्तिभ्यः प्रत्ययप्रापणार्तिके' (5 / 3 / 12) इति ज्ञापकात इति निर्देशात् र्थम् ,- ''नेशिकः, प्रादोषिकः, कादम्बपुष्पिउत्तरपदस्यैव वृद्धिः, अथवा ऊर्ध्व मुहूर्ताद् भव कम् , बैहिपलालिकम् / कालशब्दाच कालाऊर्ध्वमौहूर्तिकः, इयःण् / ऊर्ध्व दमात् ऊर्ध्व देहात् र्थादकालार्थाच कालतः, अकालादपि कालार्थात् 'नाम नाम्नै०' (3 / 1 / 18) इति समासः / ऊर्ध्वदमे 'कालेभ्य' इति यो विधिः / / 80 // भवः ऊर्ध्वदेहे भवः- और्ध्वदमिकः, और्ध्वदेहिकः ; औवंदमिकः, और्ध्वदेहिकः / अकस्मात् , कोऽर्थः अव०-वर्षन्ति मेघा अस्मिन् ऋतौ इति हेतुशून्यः कालः, अकस्माद् भवमाकस्मिकम् / वर्षा, * 'वर्षादयः क्लीबे (5 / 3 / 29) / कल किल अमुष्मिन्-परलोके भवम् आमुष्किम् , 'नोऽपद पिलण् क्षेपे, कल्यते क्षिप्यते आयुरिति कालः, स्य तद्धिते' (461) इति अन् लुप्यते / “अमुत्र 'भावाकोः ' (5 / 3 / 18) / उ'वर्षाकालेभ्य' इदं सूत्र परलोके भवम् आमुत्रिकम् / इह लोके भवमैहि अणोऽपवादकं दोरीयमपि परत्वात् बाधते इत्यर्थः / कम् / पाठसामर्थ्यात् सर्वत्र सप्तम्या अलुप् / / 7 / / ४ऋतुवाची शब्दो अन्ते यस्य शब्दस्य, तस्मात् / ५पूर्वासु वर्षासु भवः पूर्ववार्षिकः, 'एवमपरवा.. समानपूर्वलोकोत्तरपदात् // 6 / 3 / 79 / / र्षिकः ; अत्र 'अंशाहतोः' (74 / 14) इत्यनेन उत्तरम. वृ०-समानशब्दपूर्वपदेभ्यो नामभ्यः लोक- पदवृद्धिः / 'अर्द्ध मासस्य अर्द्धमासः, अर्द्धमासे शब्दोत्तरपदेभ्यश्च शेषे 'इकण' स्यात् / सामान- भवः / अहि भवमाह्निकम् , इकण , अनीनादठ्यहोप्रामिकः, सामानदेशिका, २ऐहलौकिकः, पार- | ऽतः' (74.66) इति अकारो लुप्यते / 'कालशब्दोलौकिकः // 79|| ऽपि मासाद्यपेक्षया कालविशेषवाची इति कालिक * अत्र 'वर्षादयः क्लीबे' इति सूत्रमसङ्गतम् , तस्य नपुंसकलिङ्ग प्रवर्तनात्, वर्षाशब्दस्य स्त्रीलिङ्ग सत्त्वाद् / अत्र 'भिदादयः' (5 / 3 / 108) इति सूत्रेण वर्षाशब्दः सिध्यति /