Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 392

32] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासनं [भ० 6 पा० 3 सू०६९-७८ अर्द्धाद् यः // 6 / 3 / 69 // 'अमः' स्यात् / 'अन्तमः, अवमः, अधमः / रअका रादित्वमवोऽधसोरन्त्यस्वरादिलोपार्थम् // 74 // म० व.-अाच्छेषे 'यः' स्यात् / अर्द्धयम प्रव०-'अन्ते जातः अन्तमः / अन्ते भष सपूर्वादिकम् // 3 / 3 / 70 // इति वाक्ये दिगादित्वात् य एव, अन्त्य इति प्रयोगः / अम इति प्रत्ययस्य / 'प्रायोऽव्ययस्य' . म० वृ०-सपूर्वपदादांच्छेषेऽर्थे 'इकण्' (७।४।६५।इत्यनेन) ||74 / / स्यात् / 'पौष्करार्द्धिकः, वैजयाचिकः // 7 // पश्चादायन्ताग्रादिमः / / 6 / 375 / / मव०-'पुष्करद्वीपस्याद्ध-पुष्करार्द्धम , पुष्क- म. वृ-पश्चात्-आदि-अन्त-अग्रेभ्यः शेषेराद्ध भवः, एवमग्रेऽपि / 2 (एवम् ) क्षेत्रार्द्धिकः / 70 / ऽर्थे 'इमः' स्यात् / 'पश्चिमः, आदिमः, अन्तिदिकपूर्वात्तौ // 6 / 371 // मः, अग्रिमः // 75|| म. वृ०-दिक्पूर्वपदादीत्तौ 'य-इकणौ' शेषे अव०-'पश्चात् , पश्चात् जातः,- 'पश्चास्याताम् / पूर्वाय॑म् , पौर्वार्चिकम् ; पश्वाय॑म् दाद्य०' इति इमः, 'प्रायोऽव्ययस्य' (74 / 65) इत्यपाश्चार्द्धिकम् // 71 // न्त्यस्वरादिलोपः / आदौ जातः / अन्ते जातः / ४अग्रे भवः / आद्यन्तात् जाते एवार्थे इमो भवति, प्रव०-१एवं दक्षिणाय॑म् , दाक्षिणार्द्धिकम् / / भवेऽर्थे तु दिगादित्वात्परत्वात् यः प्राप्नुयात् / 75 / भपर, अपरस्याः भवः,- 'वोत्तरपदेऽर्द्ध' (72 / 125) इति सूत्रेण अपरस्य पश्च आदेशः / / 71 // मध्यान्मः / / 6 / 3 / 76 / / ग्रामराष्ट्रांशादणिकणौ // 3 / 3 / 72 / / . म. व०-मध्यात शेपे 'मः" स्यात् / मध्यमः / / 76 // म० वृ०-ग्रामराष्ट्र कदेशवाचिनो दिक अव०-'मध्ये जात इत्येवं वाक्यम् , न तु पूर्वाच्छेषे 'अण्-इकणौ' भवतः / यापवादौ। पौ मध्ये भवः, भवे मध्याद् दिनण' (6 / 3 / 126) इति द्धिः, पौर्द्धिकः; दाक्षिणार्द्धः, दाक्षिणार्द्धिक. // 72 // वक्ष्यते / / 76 // परावराधमोत्तमादेयः / / 6 / 3 / 73 // मध्ये उत्कर्षापकर्षयो रः / / 6 / 3 / 77 / / म० ५०-पर, अवर, अधम, उत्तम इत्येतत्पू- म० ब०-उत्कर्षापकर्षयोर्मध्ये वर्तमानान्मवादाच्छेषे 'यः' स्यात् / इकणोऽपवादः / परा- ध्यशब्दाच्छेषे 'अः प्रत्ययः' स्यात् / मापवादः / यम , अवराय॑म् , अधमाध्यम् , उत्तमाय॑म् / / 73 / / नात्युत्कृष्टो नात्यपकृष्टो मध्यपरिणामो' मध्यो विद्वान , मध्या गुणाः, मध्या स्त्री ||7|| प्रव०-"सपूर्वादिकण' (6 / 3 / 70) 'दिक्पूत्तिौ' (6 / 3 / 71) इति विहितस्य इकणः / २परस्मि- प्रव०-'परिणामोऽवस्थाविशेषः / उत्कर्षाभर्वे भवं परार्घ्यम , एवमग्रेऽपि। परावरयोर्दिकशब्द पर्षयोर्मध्ये जातो-मध्यो विद्वान् / (एवं) नातित्वेऽपि परत्वात 'परावराधमः' (63173) इत्यने दीर्घ नातिह्रस्वं मध्यप्रमाणं मध्यं काष्ठम् , नातिनैष यप्रत्ययः, न तु 'दिक्पूर्वात्तौ' इति // 73 // स्थूलो नातिकृशो मध्यः कायः / / 77|| अमोऽन्ता-वो-ऽधसः // 6 / 3 / 74 // अध्यात्मादिभ्य इकण / / 6 / 3 / 78 // म० वृ०-अन्त, भवस् , अधस् इत्येभ्यः शेषे / म० वृ०-अध्यात्म इत्यादिभ्यः शेषे 'इकण'