Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 301

सप्तमी-पञ्चमी-कृत्यप्रत्ययविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / 'कामोक्ता०' इति सूत्रेऽत्रापि सप्तमीनिमित्तम- | अथ प्रेरणायामेव * यस्यां प्रत्याख्याने प्रतिषेधे स्तीति भूते भविष्यति च क्रियातिपतने नित्यं प्रत्यवायो ( ऽस्ति ) तन्निमन्त्रणम् , इच्छामन्तक्रियातिपत्तिः, कामो मेऽभोक्ष्यत भवान / / 26 / / रेणापि नियोगतः कर्त्तव्य इत्यर्थः / अत्र निमइच्छार्थे सप्तमीपञ्चम्यौ // 5 / 4 / 27 // / न्त्रणे द्विसन्ध्यमाव०, द्वे सन्ध्ये यत्र अथवा द्वयोः सन्ध्ययोःसमाहारः। यत्र प्रेरणायामेव प्रत्याख्याने . म. वृ०-'इच्छार्थे धातावुपपदे कामोक्तौ कामचारस्तदामन्त्रणम् , अत्रामन्त्रणे इहासीत, इहागम्यायां 'सप्तमीपञ्चम्यौ' भवतः / इच्छामि भु स्तां भवान् ; इह शयीत, इह शेतां भवान् इत्यस्याने जीत भवान् , इच्छामि भुङ क्तां भवान् // 27 // यदि रोचते तदा इहासीत इति वा सम्बन्धः / प्रव०-'इच्छार्थे सप्तमी०' इति सूत्रे विशेषो इतथा प्रेरणैव सत्कारपूर्विकाधीष्ठम्= अध्येषणम् , लिख्यते, अन सत्यपि सप्तमीनिमित्ते इच्छार्थे उप व्रतं रक्षेत् , रक्षतु ; एवं तत्त्वज्ञानं नः प्रसीदेयुः पदे कामोक्तौ सत्यां क्रियातिपतनस्य असा........ प्रसीदन्तु गुरुपादाः ; तत्त्वज्ञानं कर्मतापन्नमस्म.........[मर्येनासम्भवात् क्रिया] तिपत्तिर्न भव भ्यमस्माकं वा गुरुपादाः प्रसादपूर्वकं दद्युरित्यर्थः / ति / केचित्त "सप्तन्युप्यो; हे" (5 / 4 / 21) इत्यत "सम्प्रश्नः, सम्प्रधारणा, निरूपणा, विचारणा, आरभ्य यत्र स्थाने केवलायाः ... सप्तम्या निमित्त विमर्शः इत्येकार्थाः इति यावत् ||28|| मस्ति, न विभक्त्यन्तरसहि( तायास्तत्रैव क्रियातिपतने क्रियातिपत्तिर्भवति इति मन्यन्ते।। 'इच्छामि प्रैषा-ऽनुज्ञा-ऽवसरे कृत्य-पञ्चम्यो कामये प्रार्थये अभिलपामि बश्मि इति इच्छार्था // 5 / 4 / 29 // धातवः / सप्तमी। एवमधीयीत. अधीताम् // 27 // ___म० वृ०-भैषादिविशिष्टे कळदावणे धातोः विधि-निमन्त्रणा-ऽऽमन्त्रणा ऽधीष्ट-सम्प्रश्न परतः ‘कृत्यप्रत्ययाः पञ्चमी च' स्यात् / प्रैषे, त्वया खलु कटः कार्यः, कर्त्तव्यः, करणीयः, कृत्यः ; भवान् प्रार्थने // 5 / 4 / 28 / / कटं करोतु, भवान् हि प्रेषितोऽनुज्ञातः, भवतोऽव- म० वृ०-विध्यादिविशिलेषु कर्तृ कर्मभावेषु सरः कटकरणे / यद्यपि कृत्यप्रत्ययाः सामान्येन प्रत्ययार्थेषु [धातोः परतः ] 'सप्तमीपञ्चम्यौ' भव भावकर्मणोविहितास्तथापि सर्वप्रत्ययापवादभूतया तः। [ सर्वप्रत्ययापवादौ / / विधौ, कटं कुर्यात् पञ्चम्या बाध्येरनिति पुनर्विधीयन्ते // 29 // करोतु भवान् / निमन्त्रणे,- द्विसन्ध्यमावश्यक कुर्यात् करोतु / आमन्त्रण - इहासीत इहास्तां अव०-न्यत्कार-[पराभव ] पूर्विका प्रेरभवान [ यदि रोचते] / अधी,-व्रतं रक्षेत् रक्षतु णैव प्रैषः उच्यते / अनुज्ञा कामचारः / अवसरः भवान् / सम्प्रश्न,-किं नु खव्याकरणमधीयीय प्राप्तकालता / त्रिष्वपि अर्थेषु त्वया खलु कटः अध्ययै / प्रार्थने[=याश्चा याम् ],-प्रार्थना मे सिद्धा- कार्यः कर्त्तव्यः करणीयः कृत्यः , भवान् कटं करोतु न्तमधीयीय अध्ययै // 28 // इति एकमेव उदाहरणं सम्भाव्यते, भवान् हि प्रेषितोऽनुज्ञातः, भवतोऽवसरः कटकरणे इत्यर्थदर्शप्रव०-'विधिरप्राप्ते नियोगः, क्रियायां प्रेर नात् / / 29 / / णा इत्यभिप्रायः / अज्ञातज्ञापनम , इदं कर्त्तव्यम् इदं न कर्त्तव्यमित्यादिकल्पनामित्येके प्राहुः / ईदृशे ___सप्तमी चोर्ध्वभौहर्तिके // 5 / 4 / 30 // विधौ-कटं कुर्यात् , कटं करोतु, प्राणिनो न हिंस्या- म० वृ०-प्रैषादिषु गम्यमानेषु ऊर्ध्वमौहूत्, न हिनस्तु भवान् , उदाहरणानि चत्वारि / / र्तिकेऽर्थे 'सप्तमी पञ्चमी कृत्याश्च' भवन्ति /