Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 297

क्रियातिपत्ति-वर्तमाना-सप्तमीविधानम् ] मध्यमवृत्त्यवचूरिसंवलितम् / [237 द्वयस्य सप्तमीविधानहेतोरर्थः सप्तम्यर्थः, तस्मिन् / क्षेपेऽपिजात्वोवेर्तमाना // 5 / 4 / 12 // सति गम्यमाने वा। २कुतश्चिद्वैगुण्यात् क्रियाया म० वृ०-भूते इति निवृत्तम् / क्षेपे गम्यमानेअतिपतनम् अनिष्पत्तिः क्रियातिपत्तिः, तस्याम् / 9 / ऽपिजातुशब्दायोरुपपदयोर्धातो-वर्तमाना विभक्तिभृते // 5 / 4 / 10 // भवति / अपि तत्रभवान् [=पूज्यः] जन्तून हिनस्ति, . म० वृ०-भूतेऽर्थे वर्तमानाद्धातोः क्रियाति- जातु तत्रभवान् भूतानि हिनस्ति / अपि साधुः पत्तौ सत्यां सप्तम्यर्थे 'क्रियातिपत्तिः'स्यात् / 'सप्त- [=संयतः] सन्ननागाहे [=उत्सर्गपदे ] आधायकृतं म्युताप्योर्बाढे' ( 5 / 3 / 21) इत्यारभ्य सप्तम्यर्थेऽनेन [आधार्मिकाहारम् ] सेवते, धिगर्हामहे / / 12 / / क्रियातिपतिविधानम् , ततः प्राग 'वोतात् प्राक्' (5 / 4 / 11) इति विकल्पो वक्ष्यते / दृष्टो मया तव अव०-"क्षेपेऽपिजात्वो"-रित्यनेन कालसामापुत्रोऽन्नार्थी चंक्रम्यमाणः, अपरश्चातिथ्यर्थी, यदि न्ये वर्तमानाविधानात् कालविशेषविहिता अपि “स्मे स तेन दृष्टोऽभविष्यत , उताभोक्ष्यत, अप्यभोक्ष्यत, ....... (चवल)माना" 5 / 2 / 16) इत्यादि सूत्रो........ न तु दृष्टोऽन्येन पथा स गत इति न भुक्तवान् / 10 / क्ताः “भूत.......[वच्चाशंस्ये वा" (5 / 4 / 2) इति सूत्रो] क्ताः प्रत्ययाः परत्वाद लेन बाध्यन्ते। अपिअव०-या सप्तमी विहितास्ति, तस्याः सप्त- शब्दः प्रश्न समुच्चये वा..||१२|| म्या अर्थः सप्तम्यर्थस्तस्मिन् / / 10 / / कथमि सप्तमी च वा // 5 / 4 / 13 / / वोतात् प्राक् / / 5 / 4 / 11 // म० वृ०-कथंशब्दे उपपदे क्षेपे [गम्यमाने] - म० वृ०-[वक्ष्यमाणसूत्रे] 'सप्तम्युताप्योर्बाढे' सर्वेषु कायेषु 'सप्तमी [चकारात् ] वर्तमाना च इत्यत्र यदुतशब्दसङ्कीतनं ततः प्राक् सप्तमीनिमित्ते भवतो वा' [वावचनाद् यथाप्राप्तं च] / कथं नाम क्रियातिपत्तौ सत्यां भूतेऽर्थे 'क्रियातिपतिर्वा' स्यात् / तत्रभवान् मांस भक्षयेत् [सप्तमी], मांसं भक्षयति, कथं नाम संयतः सन् 'अनागाढे तत्रभवान् आधा- गर्हामहे, अन्याय्यमेतत् , पक्षे-अबभक्षत् , अभक्षयाकृतम् [आधार्मिकाहारम् ] २असेविष्यत, धिग् यत् [शस्तनी], भक्षयिता [भक्षयाञ्चकार / भविगर्हामहे; वावचनाद्यथाप्राप्तं च- कथं उसेवेत ! ध्यति तु क्रियातिपतने नित्यमेव क्रियातिपत्तिः,कथं सेवते ! / उतात् प्रागिति किम् ? 'कालो यद- कथं नाम तत्रभवान् मांसमभक्षयिष्यत् / / 13 / / भोक्ष्यत भवान् / / 11 // . . अव०-अत्र सप्तमी कर्वी निमित्तमस्ति इति अव-आगाह्यते स्म संयतैरित्यागाढोऽप- | भूते क्रियातिपतने क्रियातिपत्तिर्वा भवति, तथाहि वादपदम् , न आगाढम् अनागाढमुत्सर्गपदं जिना- | कथं नाम भवान् मांसमभक्षयिष्यत् , अत्र 'वोतात् ज्ञामूलपदम् , अनागाढे मूलमार्गे / २'कथमि प्राक्' (5 / 4 / 11) इत्यनेन क्रियातिपत्तिा भवति; सप्तमी च वा' (5 / 4 / 13) इत्यनेनात्र प्रयोगे सप्त- पक्षे भक्षयेत् , भक्षयति, अबभक्षयत् , अभक्षयत् , म्यर्थः, सप्तम्यर्थे असेविष्यतेत्यत्र क्रियातिपत्तिः भक्षयाञ्चकार इत्यक्षराग्रे वृत्तिमध्यस्थे / भविष्यति सिद्धा। अत्रापि धिग गर्हामहे इति पदं योज्यम् / तु क्रियातिपतने नित्यमेव क्रियातिपत्तिः इति पाठो ४कालो यदभोक्ष्यत भवानित्यत्र "सप्तमी यदि" विचारणीयः चिन्तनीयः (?) / इयमवचूरिः कथमि०' (5 / 4 / 34) इति सूत्रोक्तसप्तमीविषयोऽस्ति, परं | इति सूत्रे सर्वमूलोदाहरणाग्रे ज्ञातव्या / 'अबभक्षत्', व्यावृत्तिबलान्न भवति, पश्चात् 'भूते' (5 / 4 / 10) | 'भक्षिण अदने' 'चुरादि०' (३।४।१७॥इति) णिच् , क्रियातिपत्तिः // 11 // अद्यतनीदि, 'णिश्रद्रुस कमः०' (३।४।५८।इति)