Madhyam vrutti vachuribhyamlankrut Siddhahemshabdanushasan Part 02

SR No.: 004402
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharvijay
Publisher: Shrutgyan Amidhara Gyanmandir
Total Pages: 646
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 296

236 ] श्रीसिद्धहेमशब्दानुशासन [अ०५ पा० 4 सू०७-९ नोऽपि देशता / यद्यपि अनातन इति प्रकृतमस्ति / वक्ष्यति / अथवा योऽयं त्रिंशद्रात्र आगामी तस्य तथापि इह सूत्रे एष्यतीति वचनात श्वस्तन्या एवात्र योऽवरोऽर्द्धमासस्तत्र द्विरोदनं भोक्तास्महे / अवयवाप्रतिषेधः, न ह्यस्तन्याः / अप्रबन्धार्थमनासत्त्यर्थ वयविरूपसम्बन्धः / / 7 / / (च ) वचनम् / द्वौ वारी-द्विः / “युजपी योगे' परे वा // 5 / 4 / 8 // 'युजिच् समाधौ' (इति) युज् , युज्मः स्म अथवा म. वृ०--कालम्य योऽवधिस्तद्वाचिन्युपपदे युज्यामहे स्म इति युक्ताः , 'गत्यर्थाः' ( 5 / 1111) कालस्यैव परस्मिन् भागेऽनहोरात्रसम्बन्धिनि य इति क्तः, युक्ताः, कोऽर्थः ? मिलिताःअथवा समा एष्यन्नर्थस्तत्र वर्तमानाद्धातो-'रनद्यतन: प्रत्यय: हिताः सन्तो वयमध्यमहि / द्विः सक्तून पिबाम स्यात् वा'। आगामिनो वर्षस्य आग्रहायण्याः परइत्यपि। अवधाविति किम् ? योऽयमध्वा निरवधिको स्ताद् द्विः सूत्रमध्येष्यामहे पिक्षे= अध्येतास्महे / गन्तव्यस्तस्य यदवरं वलभ्यास्तत्र द्विरोदनं भोक्ता प्रबन्धासत्तिविवक्षायामपि परत्वादयमेव विकल्पः' .. स्महे, द्विः सक्तून पातास्मः / अर्वागभाग इति ||8|| किम? योऽयमध्वा गन्तव्य आ शत्रुञ्जयात्तस्य यत् परं वलभ्यास्तत्र द्विरोदनं भोक्तास्महे, द्विः सक्तून् अव०-'परे वा' इति सूत्रे कालस्येत्येव- आ पातास्मः / सूत्रान्ते व्यावृत्तिद्वयमिदम् // 6 // शत्रुञ्जयाद् गन्तव्येऽध्वनि वलभ्याः परस्ताद् द्विरोदनं कालस्यानहोरात्राणाम् // 5 / 4 / 7 / / भोक्तास्महे / प्रबन्धासत्त्योस्तु नित्यं भविष्यन्ती, यथा-आ शत्रुञ्जयाद्गन्तव्यऽस्मिन्नध्वनि वलभ्याः परम० वृ०-कालस्य योऽवधिस्तद्वाचिन्युपपदे [सति कालस्यैवाग्भिागे य एष्यन्नर्थस्तत्र वर्तमानाद्धातो स्तादविच्छिन्नं सूत्रमध्येष्यामहे / तथा पर इत्येव'रनद्यतनविहितः प्रत्ययो न' स्यात् , अनहोरात्राणां अर्वाग्भागे पूर्वेण “कालम्यः" (5 / 4 / 7 / इत्यनेन) नित्यं प्रतिषेधः / एष्यतीत्येव अवधावित्येव इति =सोऽर्वागभागो यद्यहोरात्राणां सम्बन्धी न भवति / [यत्रप्रयोगे अहःशब्दोरात्रिशब्दोवा प्रयुज्यते तत्राहो व्यावृत्तिद्वयं पूर्ववत ज्ञातव्यम् / अनहोरात्राणामि त्येव- योऽयं त्रिंशद्रात्र आगामी तस्य यः परः पञ्चदशरात्रत्वम ईदृशः शब्दो वय॑ते]योऽयमागामी संवत्स रात्रस्तत्र युक्ता अध्येतास्महे / न तु "नाद्यतनप्रबरस्तस्य यदवरमाग्रहायण्याः, तत्र जिनपूजां करिप्यामोऽतिथिभ्यो दानं दास्यामहे / अनहोरात्राणा न्ध०" (5 / 4 / 5) इत्यनेन नित्यं निषेधः / 'अयमेव मिति किम् ? योऽयं मास आगामी, तस्य योऽवरः विकल्प'इत्यस्येदमुदाहरणम्- आगामिनो वर्षस्याग्रह यण्याः परस्तादविच्छिन्नं सूत्रमध्येष्यामहे अध्येतापञ्चदशरात्रः, [तादात्म्यरूपसम्बन्धः] तत्र युक्ता स्महे वा इति // 8 // द्विरध्येतास्महे / योगविभाग उत्तरार्थः // 7 // 'सप्तम्यर्थे क्रियातिपत्तो क्रियातिपत्तिः प्रव०- 'अहानि च रात्रयश्च-अहोरात्राणि, // 5 / 4 / 9 / / 'ऋक साम०' (7 / 3 / 97) इति साधुः / २मार्गशीर्षस्य म० वृ०-क्रियातिपत्ती सत्यामेष्यत्यर्थे वर्त्तपूर्णिमा आग्रहायणी / 'कालस्यानहोरात्राणाम्', अत्र मानाद्धातोः सप्तम्यर्थे क्रियातिपत्तिविभक्तिः' स्यात् / सूत्रे एष्यतीत्येव-योऽयं संवत्सरोऽतीतस्तत्र यदवर स यदि गुरूनुपासिष्यत शास्त्रान्तमगमिष्यत् / अभोमाग्रहायण्यास्तत्र युक्ता द्विरध्यैमहि / अवधावित्येव क्ष्यत भवान घृतेन यदि मत्समीपमागमिष्यत् // 6 // योऽयमागामी निरवधिकः कालस्तत्र यदवरमाग्रहायण्यास्तत्र युक्ता अध्येतास्महे / अर्वाग्भागे इत्येव- अव०-"कथमि सप्तमी च वा' (5 / 4 / 13) परस्मिन् भागे 'परे वा' (5 / 4 / 8) इत्यनेन विभाषा | 'वय॑ति हेतुफले' (5 / 4 / 25 ) इति वक्ष्यमाणसूत्र